Ενθυμούμενοι τη Μικρασιατική Καταστροφή, φέρνουμε στον νου και όσους ξένους στάθηκαν στο πλευρό μας. Κάποιοι από αυτούς είναι γνωστοί, όπως ο Αμερικανός πρόξενος Τζορτζ Χόρτον ή ο συμπατριώτης του πάστορας Εϊσα Τζένιγκς, τη φοβερή ιστορία του οποίου αφηγείται καταπληκτικά ο Ελληνοαμερικανός δημοσιογράφος Λου Γιουρένεκ στο βιβλίο του «Η μεγάλη φωτιά». Σίγουρα, όμως, δεν θα έχετε ακούσει ποτέ για τη συμβολή του Αυστραλού Τζορτζ Τρέλορ. Ηταν τόσο μεγάλη, που ένα χωριό στη Ροδόπη, το οποίο δημιουργήθηκε αποκλειστικά από τους Πόντιους της Κερασούντας και του Καρς, ονομάστηκε «Θρυλόριο» προς τιμήν του. Πριν από λίγες ημέρες, ο ελληνισμός της Ωκεανίας τίμησε τον ήρωα στο μνημείο που έχει ανεγερθεί προς τιμήν του στην πόλη Μπαλαράτ, τη γενέτειρά του. Εκεί κατατέθηκαν στεφάνια, ακούστηκαν συγκινητικοί λόγοι και, βέβαια, οι Πόντιοι τον τίμησαν χορεύοντας.
Ποια ήταν, όμως, η ιστορία του Αυστραλού που υπηρέτησε ως επίτροπος για τους πρόσφυγες της Κοινωνίας των Εθνών στη Θράκη και στη Μακεδονία στις αρχές της δεκαετίας του 1920; Ηταν γεννημένος το 1884 και πολέμησε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1922 βρέθηκε στη Βόρεια Ελλάδα, όπου έγινε μάρτυρας της εισροής προσφύγων από διάφορες περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Με οργανωτικά χαρίσματα, κατάφερε να βοηθήσει τους ξεριζωμένους που αναζητούσαν τροφή και στέγη. Συνέβαλε στο να ιδρυθούν πολλά χωριά, για να μπορέσουν οι κατατρεγμένοι να ξεκινήσουν την καινούργια ζωή τους. Υπολογίζεται ότι βοήθησε περίπου 108.000 χριστιανούς πρόσφυγες, που διώχθηκαν από τα σπίτια τους στη Μικρά Ασία την περίοδο εκείνη. Επειτα από λίγα χρόνια, αποχώρησε από την Ελλάδα απογοητευμένος τόσο με την Κοινωνία των Εθνών όσο και με το ελληνικό κράτος, επειδή δεν μπορούσαν να φέρουν εις πέρας ένα αποτελεσματικό σχέδιο για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής των προσφύγων. Ξαναγύρισε στην πατρίδα του και πέθανε σε ηλικία 96 ετών, δίχως να έχει αναγνωριστεί το έργο του.
O Τρέλορ δεν είναι ο μόνος ήρωας της Μικρασίας που δεν γνωρίζουμε. Η πρεσβεία της Ιαπωνίας θα μας συστήσει απόψε το βράδυ, στις 7 μ.μ., και μερικούς ακόμη. Μαζί με το Μουσείο Μπενάκη και το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών διοργανώνουν υβριδική εκδήλωση με τίτλο «Tokei Maru 1922-2022: Επέτειος μνήμης των 100 χρόνων από το ταξίδι ενός ιαπωνικού πλοίου στη Σμύρνη», που περιλαμβάνει διάλεξη της δρος Nanako Murata -Sawayanagi και προβολή ταινίας κινουμένων σχεδίων.
Η ομιλήτρια είναι αντιπρόεδρος του πανεπιστημίου Toyo, στο Τόκιο. Ειδικεύεται στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας και στην ιστορία και στον πολιτισμό της Ανατολικής Μεσογείου. Στη διάλεξη θα παρουσιάσει τα αποτελέσματα της πολυετούς προσωπικής της έρευνας σχετικά με το ιαπωνικό πλοίο «Tokei Maru», το οποίο εικάζεται ότι διέσωσε εκατοντάδες Ελληνες και Αρμένιους το 1922. Η ταινία κινουμένων σχεδίων μικρού μήκους «Tokei Maru», δημιουργία του σκηνοθέτη και παραγωγού Ζάχου Σαμολαδά, βασίζεται στην έρευνα της δρος Murata και έχει συμμετάσχει σε περισσότερα από 30 φεστιβάλ κινηματογράφου, ενώ έχει τιμηθεί επανειλημμένως. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στο αμφιθέατρο του Μουσείου Μπενάκη Πειραιώς, με δωρεάν είσοδο, και θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας. Θα γίνει και ψηφιακή μετάδοση.