Η στιγμή είχε μια ιερότητα που εγγράφεται για πάντα στη μνήμη. Ο καιρός ήταν διαυγής, ηλιόλουστος λες και ο Κύριος φρόντισε ώς και αυτό. Ο σταυρός έφυγε από τα χέρια του γέροντος μητροπολίτη Χαλκηδόνος κ. Εμμανουήλ και έπεσε στα γαλήνια νερά της Προποντίδας. Δίπλα του ο επίσκοπος Ξανθουπόλεως κ. Παΐσιος και ο επίσκοπος Αραβισσού κ. Κασσιανός.
Οι κολυμβητές ακολούθησαν, πρώτος αναδύθηκε από το νερό ένας Αρμένης. Τον αγιασμό των υδάτων που έγινε στο Μόδι (Χαλκηδόνα ή τουρκικά Καντίκιοϊ), αυτήν την εμβληματική γειτονιά της ασιατικής πλευράς της Κωνσταντινούπολης, έπειτα από σχεδόν επτά δεκαετίες, παρακολούθησαν εκατοντάδες Ρωμιοί, Ελληνες επισκέπτες, Αρμένιοι αλλά και Τούρκοι.
Με βάση τα ιστορικά τεκμήρια, τα Φώτα εορτάστηκαν εκεί το 1955 για τελευταία φορά, τη χρονιά που άλλαξε για πάντα η μοίρα της ρωμιοσύνης της Πόλης. Είχε περάσει τόσος καιρός που ήταν σχεδόν αδύνατον να διασταυρωθεί από μνήμης αυτή η πληροφορία. Πολλοί από τους ηλικιωμένους της κοινότητας –που μετρά περί τα 200 άτομα σήμερα– βούρκωσαν, άλλοι έκλαιγαν.
«∆εν περίμεναν ότι θα ξαναέβλεπαν την κατάδυση του σταυρού, μια ανάμνηση που είχαν να ζήσουν κάποιοι από τα παιδικά τους χρόνια», μας λέει η Λένα Κάτση, αντιπρόεδρος της κοινότητας. «Ακόμη και Τούρκοι μάς έστειλαν μηνύματα και εξέφρασαν τη χαρά τους για την αναβίωση του εθίμου», συμπληρώνει ο πρόεδρος Γιάννης Δεμιρτζόγλου, που είναι και ο διευθυντής του Ζωγραφείου Λυκείου. Και αυτός δεν μπορούσε να κρύψει τη μεγάλη του φόρτιση αλλά και την υπερηφάνεια του.
«Χαιρόμαστε ιδιαίτερα που στην πρωτοβουλία μας αυτή μας συμπαραστάθηκαν οι τουρκικές Αρχές με την έκδοση άδειας κατ’ αρχάς αλλά και την αστυνόμευση του χώρου. Ηρθε και ο δήμαρχος Σερντίλ Νταρά Οντάμπασι. Πέρα από αυτό, ο δήμος έβαλε και μερικά μικρά πούλμαν που μετέφεραν τους πιστούς από την εκκλησία της Αγίας Τριάδος έως το σημείο όπου έπεσε ο σταυρός. Εκεί υπάρχει και μια εμβληματική ταβέρνα που τις περασμένες δεκαετίες ήταν στα χέρια Ελλήνων. Σήμερα την έχουν Τούρκοι, αλλά φροντίζουν με σεβασμό το αγίασμα της Αγίας Αικατερίνης που βρίσκεται στο υπόγειο», λέει ο κ. Δεμιρτζόγλου στη στήλη.
Τα τελευταία χρόνια η Χαλκηδόνα είναι μια γειτονιά που έχει αλλάξει πολύ, με τον νεανικό κόσμο να δίνει το «παρών». Μικρά στέκια, χαριτωμένα μαγαζιά χειροτεχνίας ανακατεύτηκαν με τα παλιά παραδοσιακά καταστήματα. Αυτή η άνθηση δεν θα μπορούσε να μην επηρεάσει και την ολιγομελή πλέον ελληνική κοινότητα. Οπως μας εξηγεί η Λένα Κάτση, ο απώτερος στόχος της τελευταίας είναι να πείσουν κάποιους από τους Ρωμιούς να πάρουν τις οικογένειές τους και να επιστρέψουν σε αυτό το μέρος που γνώρισε την ικμάδα και την ισχύ των Ελλήνων.