Εδωσα στον κύριο Γκρι το νέο μυθιστόρημα του Μίλαν Κούντερα, «Η γιορτή της ασημαντότητας». Θα το βρείτε αυτές τις μέρες στα βιβλιοπωλεία, από τις εκδόσεις της Εστίας, σε μετάφραση του Γιάννη Η. Χάρη. Ο κύριος Γκρι μού τηλεφώνησε λίγες ώρες μετά, για να μου πει πως η «Ασημαντότητα» τον συνεπήρε από την πρώτη κιόλας σελίδα: είναι Ιούνιος (όπως σήμερα ― καλό μήνα σε όλους), έχει μια σχετική λιακάδα και ο Αλέν περπατάει σε έναν παρισινό δρόμο, παρατηρώντας τα νεαρά κορίτσια. «Εδειχναν όλα τον γυμνό αφαλό τους ανάμεσα στο χαμηλοκάβαλο παντελόνι και το πολύ κοντό μπλουζάκι».
Τα «βασανάκια», που θα έλεγε ο Παπαδιαμάντης, μαγνήτισαν τον Αλέν ― και την ίδια στιγμή τον μπέρδεψαν. «Θαρρείς και η δύναμη της γοητείας τους δεν ήταν πια συγκεντρωμένη στους μηρούς τους, ούτε στα οπίσθιά τους ούτε στο στήθος τους, αλλά σ’ αυτήν τη στρογγυλή τρυπούλα στη μέση του σώματος».
Ο κύριος Γκρι σχολιάζει: «Ο Κούντερα αρχίζει τις εκπληκτικές παρεμβάσεις του: μια υπαρξιακή ενατένιση της ανδρικής, επί του προκειμένου, επιθυμίας, η οποία ακροβατεί επιδέξια ανάμεσα στον φιλοσοφικό στοχασμό και τις πονηρές, έως και πορνογραφικές, σκέψεις. Ολα είναι πολύ σοβαρά και την ίδια στιγμή σού κλείνουν το μάτι. Πώς το καταφέρνει αυτό; Να είναι σοβαρός χωρίς να γίνεται σοβαροφανής, να είναι σπουδαίος χωρίς να γίνεται περισπούδαστος».
Ο Αλέν, λοιπόν, σκέφτεται: «Αν ένας άντρας (ή μια εποχή) θεωρεί κέντρο της γυναικείας γοητείας τους μηρούς, πώς να περιγράψει κανείς και να ορίσει την ιδιαιτερότητα αυτού του ερωτικού προσανατολισμού; Σκέφτηκε μια πρόχειρη απάντηση: το μήκος των μηρών είναι η μεταφορική εικόνα του μεγάλου και μαγευτικού δρόμου (γι’ αυτό πρέπει να είναι μακριοί οι μηροί) που οδηγεί στην ερωτική πραγμάτωση· όντως –σκέφτεται ο Αλέν– το μήκος των μηρών, ακόμα και στα μισά της ερωτικής πράξης, χαρίζει στη γυναίκα τη ρομαντική μαγεία του απροσπέλαστου».
Ο Αλέν συνεχίζει τον συλλογισμό του: «Αν ένας άντρας (ή μια εποχή) θεωρεί κέντρο της γυναικείας γοητείας τα οπίσθια, πώς να περιγράψει κανείς και να ορίσει την ιδιαιτερότητα αυτού του ερωτικού προσανατολισμού; Σκέφτηκε μια πρόχειρη απάντηση: βιαιότητα· ευθυμία· ο συντομότερος δρόμος για τον στόχο· έναν στόχο ιδιαίτερα ερεθιστικό, καθώς είναι διττός.
»Αν ένας άντρας (ή μια εποχή) θεωρεί κέντρο της γυναικείας γοητείας το στήθος, πώς να περιγράψει κανείς και να ορίσει την ιδιαιτερότητα αυτού του ερωτικού προσανατολισμού; Σκέφτηκε μια πρόχειρη απάντηση: αγιοποίηση της γυναίκας· η Παρθένος Μαρία που θηλάζει τον Ιησού· το αρσενικό φύλο γονυπετές μπροστά στην υψηλή αποστολή του θηλυκού φύλου.
»Αλλά πώς να ορίσει κανείς τον ερωτισμό ενός άντρα (ή μιας εποχής) που θεωρεί ότι η γυναικεία γοητεία είναι συγκεντρωμένη στη μέση του σώματος, στον αφαλό;».
«Αυτή η υπόθεση του ανδρικού βλέμματος», σχολιάζει ο κύριος Γκρι. «Το βλέμμα του Αλέν είναι ευρωπαϊκό. Ανήκει στη Δύση. Με ό,τι μπορεί αυτό να περιλαμβάνει. Μέσα στη βουλιμία και την πορνογραφία του, το δυτικό ανδρικό βλέμμα υποδέχεται τον γυμνό γυναικείο αφαλό. Την ελευθερία του. Να είναι ζωντανός. Στο Πακιστάν λίντσαραν μια κοπέλα επειδή παντρεύτηκε τον άνδρα που αγαπούσε. Στο Σουδάν μια γυναίκα καταδικασμένη σε θάνατο επειδή παντρεύτηκε χριστιανό, γέννησε στη φυλακή, όπου κρατείται με τον είκοσι μηνών γιο της, το δεύτερο παιδί της. Καθώς διάβαζα τον Αλέν του Κούντερα, ήρθαν αυτές τις ειδήσεις. Οι δύο κόσμοι συγκρούστηκαν μέσα μου». «Δεν θα σχολιάσεις λοιπόν το ανδρικό βλέμμα;». «Οχι σήμερα. Επειτα, δεν είναι μονάχα το βλέμμα του άνδρα. Είναι και το βλέμμα της εποχής, όπως υποδηλώνει ο Κούντερα. Αυτά, από την άλλη Κυριακή. Για τώρα, ας ακούσουμε την άρια “Tristes apprêts, pâles flambeaux” από την όπερα “Κάστωρ και Πολυδεύκης” που ο Ζαν Φιλίπ Ραμό συνέθεσε το 1737. Εχει μια δυτική, αισθησιακή μελαγχολία. Φαντάζεσαι αυτό που βλέπει ο Αλέν. Σε αργή κίνηση».