Τέτοιες μέρες ήταν όταν έφτασε στη Γλασκώβη. Σεπτέμβριος του ’95. Ηταν η αρχή ενός μεταπτυχιακού διπλώματος στο παλαιό πανεπιστήμιο της πόλης, η κορύφωση ενός νεανικού έρωτα και η αρχή μιας σειράς ανακαλύψεων – της ίδιας της πόλης αλλά και της Σκωτίας ολόκληρης. «Λίγα χρόνια πριν ήταν Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης», μου διηγείται ο κύριος Γκρι. «Οι ντόπιοι αυτό μου έλεγαν: η Γλασκώβη έχει μεταμορφωθεί».
Οτι είχε φτάσει στην πόλη όταν βγήκε στο σινεμά το «Braveheart». «Στις σκηνές της μάχης όπου οι Σκωτσέζοι συντρίβουν τους Αγγλους, όλη η αίθουσα σειόταν από τις ζητωκραυγές», θυμάται. Λίγο καιρό αργότερα, ένα σαββατιάτικο απόγευμα, η γειτονιά του, στο St. George’s Road, σείστηκε από οπαδούς της Σέλτικ, οι οποίοι επαναλάμβαναν ένα σύνθημα: «If you hate the f**cking English, clap your hands» (εάν μισείς τους μ***κες τους Αγγλους, χτύπα παλαμάκια), «και δώστου, οπαδοί και απλοί περαστικοί, να χτυπάνε παλαμάκια, γελώντας».
Επιασαν τα χιόνια και τα σκοτάδια ένα πήρε το τρένο για το γειτονικό Εδιμβούργο. Επισκέφθηκε το παλάτι του Χόλιρουντ, όπου διέκρινε στο ξύλινο δάπεδο την ανεξίτηλη κηλίδα αίματος του Ιταλού εραστή της Μαρίας Στιούαρτ (το φάντασμα του οποίου εννοείται πως περιπλανιέται στο παλάτι). Επισκέφθηκε φυσικά και το περίφημο Κάστρο. Θαύμασε το εκπληκτικό νεκροταφείο ζώων όπου αναπαύονται στρατιωτικά σκυλιά (το Κάστρο του Εδιμβούργου είναι στρατιωτική μονάδα άλλωστε). Σε αναφορές στην κοινή τους ιστορία με τους Αγγλους, ο σεβάσμιος ξεναγός επανέλαβε κάμποσες φορές τη φράση «…the old enemy, the English» (ο παλαιός μας εχθρός, οι Αγγλοι). Ο κύριος Γκρι δεν άντεξε και ρώτησε: μα τι είναι αυτή η εμμονή; «Νεαρέ μου», απάντησε ένας άγνωστος Σκωτσέζος, «οι Αγγλοι δεν αγαπούν κανέναν. Ενώ οι Σκωτσέζοι αγαπούν όλο τον κόσμο, εκτός από τους Αγγλους».
Κατά την άνοιξη πια, ο κύριος Γκρι είχε μπει στο κόλπο: μπορεί στο πανεπιστήμιο Αγγλοι και Σκωτσέζοι να έκαναν όλοι μαζί παρέα, σαν ένας λαός, το μεταλλικό νόμισμα της μιας λίρας όμως ορισμένα μαγαζιά στο βορινό Ινβερνες δεν το δέχονταν παρά μόνον το αντίστοιχο χαρτονόμισμα που εξέδιδε η Τράπεζα της Σκωτίας.
«Οδηγήσαμε στα Χάιλαντς, πήγαμε στο Λοχ Λόμοντ και στο Λόχνες, στο Στέρλινγκ και στο Σεντ Αντριους, αγαπήσαμε τον εκπληκτικό τόπο των Κελτών και σε κάθε ευκαιρία, ρωτούσα για πλάκα τους Σκωτσέζους αν θα ήθελαν ποτέ να αυτονομηθούν από το Ηνωμένο Βασίλειο. «Οι Σκωτσέζοι επιχειρηματίες αντιδρούν – προς το παρόν», του είχε πει ο ροδομάγουλος Κίραν, μισός Σκωτσέζος, μισός Ιρλανδός. «Κάποτε όμως ίσως έρθει αυτή η στιγμή». Και τότε, ο κύριος Γκρι ανησύχησε.
Πέρασαν σχεδόν είκοσι χρόνια από τότε και ο κύριος Γκρι αναμένει με περιέργεια το αποτέλεσμα του επικείμενου δημοψηφίσματος στη Σκωτία. «Αν ψηφίσουν ανεξαρτησία, λέει κάτι αυτό για τον εθνικισμό στον 21ο αιώνα; Και πρέπει να μας φοβίζει αυτό ή να μας ενθουσιάζει;». Αναρωτιέται προβληματισμένος – όταν δεν αναπολεί τα νιάτα του ακούγοντας μία από τις πολλές εκδοχές του παραδοσιακού σκωτσέζικου τραγουδιού «Will Ye Go Lassie Go».