Εκτός λειτουργίας βγαίνουν η μία μετά την άλλη οι μονάδες παραγωγής της ΔΕΗ στα μη διασυνδεδεμένα νησιά, μεγεθύνοντας τα προβλήματα επάρκειας που εμφανίζονται τους θερινούς μήνες από την αυξημένη ζήτηση λόγω του τουρισμού. Οι τεχνικοί του ΔΕΔΔΗΕ και της ΔΕΗ κάνουν αγώνα δρόμου για να εγκαταστήσουν νέες μονάδες (ηλεκτροπαραγωγά ζεύγη) ή να μεταφέρουν από νησί σε νησί υφιστάμενες, με τον προγραμματισμό να αλλάζει κάθε τόσο καθώς προκύπτουν έκτακτες ανάγκες λόγω ανεπανόρθωτων βλαβών στις καταπονημένες ντιζελοκίνητες μονάδες παραγωγής. Οι αυτόνομοι ατμοηλεκτρικοί σταθμοί της ΔΕΗ στην πλειονότητά τους έχουν εγκατασταθεί στα μη διασυνδεδεμένα νησιά από τις προηγούμενες δεκαετίες και είναι παλιάς τεχνολογίας, με αποτέλεσμα η επιδιόρθωση βλαβών είτε να απαιτεί μεγάλο χρονικό διάστημα είτε να είναι και αδύνατη λόγω μη διαθέσιμων ανταλλακτικών στην αγορά.
Ενδεικτική του προβλήματος είναι η περίπτωση των τριών μονάδων στο Αγαθονήσι και τα Αντικύθηρα, όπως περιγράφεται σε επίσημο έγγραφο της ΔΕΗ προς τον ΔΕΔΔΗΕ και τη ΡΑΕ στο πλαίσιο αιτήματος της εταιρείας για αντικατάστασή τους με νέες αεριοστροβιλικές μονάδες. «Λόγω παλαιότητας (κατασκευής 25ετίας και έναρξη λειτουργίας στους ΤΣΠ Αγαθονησίου και Αντικυθήρων το 2022) τόσο οι κινητήρες όσο και ο κυριότερος εξοπλισμός, όπως αντλίες πετρελαίου, αντλίες νερού κ.λπ., έχουν καταστεί παρωχημένοι και δεν κατασκευάζονται πλέον καινούργια ανταλλακτικά γι’ αυτού του τύπου τις μονάδες. Ουσιαστικά είναι κινητήρες που χρησιμοποιούνταν στα φορτηγά οχήματα. Συνεπώς, λόγω της αλλαγής της νομοθεσίας για τους περιβαλλοντικούς ρύπους έπαψε η κατασκευή τους αλλά και η υποστήριξη σε ανταλλακτικά», αναφέρει η ΔΕΗ και προτείνει την αντικατάσταση των τριών μονάδων με νέες ισχύος 100-130 KW έναντι ενός συνολικού κόστους υπολογιζόμενου στις 165.000 ευρώ/σταθμό, προκειμένου να μην κινδυνέψει η επάρκεια των δύο νησιών.
Από τον Μάρτιο του 2022 η ΔΕΗ έχει υποβάλει στη ΡΑΕ αίτημα ανάκλησης της άδειας παραγωγής της μονάδας του ΑΗΣ Σορωνής στη Ρόδο ισχύος 12,28 MW, η οποία λόγω βλάβης σταμάτησε να λειτουργεί από τον Μάιο του 2021. «Σύμφωνα με τον κατασκευαστή, δεν συνίσταται η επαναλειτουργία της καθώς η εξέλιξη ρωγμών δεν θα είναι ορατή για την έγκαιρη κράτηση της μονάδας και την αποφυγή πιθανού ατυχήματος, και η επισκευή θεωρείται ανέφικτη», αναφέρει η ΔΕΗ, η οποία αιτήθηκε ενίσχυση του συστήματος της Ρόδου για το δίμηνο Ιουλίου – Αυγούστου 2023 με νέα ισχύ 18 MW.
Σε πολλές περιπτώσεις οι μονάδες είναι τόσο παλιές που δεν υπάρχουν ανταλλακτικά και είναι απαραίτητη η δαπανηρή μεταφορά ηλεκτροπαραγωγών ζευγών.
Εκτός λειτουργίας θα παραμείνουν το καλοκαίρι λόγω δυσκολίας επιδιόρθωσης των βλαβών και οι μονάδες του ΑΗΣ Λινοπεραμάτων στην Κρήτη. Επειτα από αίτημα της ΔΕΗ και του ΔΕΔΔΗΕ, η ΡΑΕ ενέκρινε την εγκατάσταση νέων αεριοστροβιλικών μονάδων ισχύος 30 MW για τη διασφάλιση της επάρκειας του νησιού το καλοκαίρι. Τα ηλεκτροπαραγωγά ζεύγη θα εγκατασταθούν στις 12 Ιουλίου στον ΑΗΣ Αθερινόλακκου λόγω έλλειψης χώρου στα Λινοπεράματα.
Η διαχείριση των αναγκών σε πρόσθετη ισχύ το καλοκαίρι στα νησιά είναι μια πολύπλοκη άσκηση για τις αρμόδιες αρχές. Για παράδειγμα, από τα δύο Η.Ζ. που προοριζόταν για την Αστυπάλαια προκειμένου να καλύψουν έλλειμμα ισχύος από το 2024 και μετά, το ένα μεταφέρθηκε στη Γαύδο για το καλοκαίρι του 2022, αλλά αποφασίστηκε βάσει του προγραμματισμού του ΔΕΔΔΗΕ να παραμείνει εκεί μέχρι το 2028 για τη διασφάλιση της επάρκειας του νησιού.
Το δεύτερο, σύμφωνα με την ενημέρωση του ΔΕΔΔΗΕ προς τη ΔΕΗ, υπάρχει ενδεχόμενο να μεταφερθεί στη Μεγίστη το φετινό καλοκαίρι για να καλύψει το έλλειμμα του εκεί συστήματος. Κατόπιν αυτού η ΔΕΗ κλήθηκε να προχωρήσει στην προμήθεια δύο νέων μονάδων ισχύος 0,4 MW για την ενίσχυση του συστήματος της Αστυπάλαιας. Το τεχνικό κομμάτι είναι η μία πτυχή του ζητήματος επάρκειας στα μη διασυνδεδεμένα νησιά. Το άλλο είναι το οικονομικό, το οποίο αυξάνεται όσο καταρρέουν οι μονάδες της ΔΕΗ, προσθέτοντας κόστη για τους καταναλωτές, τα οποία πληρώνονται ως χρεώσεις ΥΚΩ μέσω των λογαριασμών ρεύματος.
Για το δίμηνο Ιουλίου – Αυγούστου 2023, σύμφωνα με το πρόγραμμα ανάπτυξης του ΔΕΔΔΗΕ, στα μη διασυνδεδεμένα νησιά για την επταετία 2023-2029, που τέθηκε από τη ΡΑΕ σε δημόσια διαβούλευση, η ΔΕΗ θα προσθέσει νέα ισχύ 134 MW (συμπεριλαμβανομένων των 30 MW της Κρήτης), ενώ θα μεταφέρει υφιστάμενες μονάδες συνολικής ισχύος 15 MW. Eλλειμμα ισχύος, το οποίο θα καλυφθεί με Η.Ζ., το θέρος του 2023 εμφανίζουν η Ρόδος, η Σαντορίνη, η Σάμος, η Λέσβος, η Χίος, η Κάρπαθος, η Λήμνος, η Μήλος, η Ικαρία, η Κύθνος και η Μεγίστη. Η κάλυψη του ελλείμματος με ενοικίαση της απαραίτητης ισχύος υπολογίζεται από τον ΔΕΔΔΗΕ στις 93.000 ευρώ/ΜW για την περίοδο ενοικίασης κάθε έτος και το κόστος μετεγκατάστασης Η.Ζ. από άλλο σταθμό σε 150.000 ευρώ/MW. Tέλος στα προβλήματα επάρκειας των νησιών τους θερινούς μήνες θα βάλει η σταδιακή ολοκλήρωση των διασυνδέσεων με το ηπειρωτικό σύστημα το διάστημα 2027-2030.