Χωρίς ούτε έναν μισθωτό λειτουργούν έξι στις δέκα επιχειρήσεις στην Ελλάδα, κάτι που σημαίνει ότι πολλές από αυτές αφορούν στην ουσία όχι επιχειρήσεις, αλλά ελεύθερους επαγγελματίες, ενώ ένας απροσδιόριστος αριθμός λειτουργεί προφανώς με μισθωτούς, αλλά απλώς δεν τους… δηλώνει. Βεβαίως, υπάρχει κι ένας αριθμός επιχειρήσεων στις οποίες απασχολούνται συμβοηθούντα μέλη.
Αυτή δεν είναι η μοναδική μελανή πλευρά της ελληνικής επιχειρηματικότητας που αποκαλύπτεται από τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) για τη δημογραφία των επιχειρήσεων του έτους 2021. Σχεδόν το 40% των επιχειρήσεων είναι εμπορικές, εστιατόρια, καφέ ή τουριστικά καταλύματα, και μόλις το 6,4% αφορά μεταποιητικές με σχεδόν το 50% αυτών να εμφανίζονται επίσης ότι λειτουργούν χωρίς να απασχολούν μισθωτούς εργαζόμενους!
Το «μοντέλο» δεν άλλαξε
Ισως το πιο ανησυχητικό στοιχείο, καθώς δίνει μια γεύση από το μέλλον της επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα, είναι αυτό που δείχνει ότι ακόμη και οι νεαρές επιχειρήσεις υψηλής ανάπτυξης –αυτές δηλαδή που αύξησαν την απασχόλησή τους κατά 10% ετησίως την περίοδο 2018-2021– είναι κυρίως επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους κλάδους παροχής καταλυμάτων, εστίασης, καθώς και στο εμπόριο, κλάδοι δηλαδή που δεν χαρακτηρίζονται ως υψηλής προστιθέμενης αξίας.
Το 40% αυτών είναι εμπορικές, εστιατόρια, καφέ ή τουριστικά καταλύματα και μόλις το 6,4% μεταποιητικές.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε χθες η ΕΛΣΤΑΤ, το 2021 υπήρχαν 880.349 επιχειρήσεις με συνολική απασχόληση 234.412 άτομα. Από τις 880.349 ενεργές, οι 673.609 ήταν ατομικές επιχειρήσεις (περίπου το 76%) και οι 539.403 (περίπου το 61%) δεν απασχολούσαν μισθωτούς. Και μπορεί, πράγματι, ένα μικρό εμπορικό κατάστημα ή μια βιοτεχνία που ανήκει στον κλάδο της μεταποίησης να λειτουργεί με την εργασία του ιδιοκτήτη και ίσως και ενός μέλους της οικογένειας. Είναι όμως απορίας άξιο ότι ακόμη και στην περίπτωση των επιχειρήσεων που εμφανίζονται να δραστηριοποιούνται στον κλάδο των κατασκευών, το 71% αυτών και συγκεκριμένα 47.971 επιχειρήσεις σε σύνολο 66.723 εμφανίζονται να μην απασχολούν μισθωτούς.
Οι τομείς με το μεγαλύτερο πλήθος ενεργών επιχειρήσεων το 2021 ήταν το χονδρικό και λιανικό εμπόριο με 223.885 επιχειρήσεις, οι οποίες αποτελούν το 25,4% του συνόλου των ανωτέρω επιχειρήσεων, οι επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές υπηρεσίες με 148.596 επιχειρήσεις (πρόκειται κυρίως για ατομικές επιχειρήσεις – ελεύθερους επαγγελματίες όπως γιατροί, δικηγόροι, μηχανικοί, τεχνικοί), οι οποίες αποτελούν το 16,9% και ακολουθούν οι δραστηριότητες υπηρεσιών παροχής καταλύματος και εστίασης με 106.072 επιχειρήσεις που αντιστοιχούν σε ποσοστό 12%.
Τουρισμός, εστίαση, λιανεμπόριο είναι οι «πρωταθλητές» σε ό,τι αφορά τις λεγόμενες επιχειρήσεις υψηλής ανάπτυξης. Πρόκειται συγκεκριμένα για επιχειρήσεις που το 2018 απασχολούσαν 10 μισθωτούς και είχαν μέση ετήσια αύξηση του αριθμού των μισθωτών άνω του 10% ετησίως, για την περίοδο 2018-2021. Ο αριθμός των επιχειρήσεων υψηλής ανάπτυξης το 2021 ανήλθε σε 5.962, με 355.342 μισθωτούς. Το 25,2% αυτών αφορά τον τομέα υπηρεσιών παροχής καταλυμάτων και υπηρεσιών εστίασης, το 20,9% εμπορικές επιχειρήσεις και το 15,5% μεταποιητικές.
Οι «γαζέλες»
Ανάλογη είναι η εικόνα που καταγράφεται και στις νεαρές επιχειρήσεις υψηλής ανάπτυξης (για τις οποίες χρησιμοποιείται ο όρος «γαζέλες»), αυτές δηλαδή που συστάθηκαν το 2016 ή το 2017, απασχολούσαν 10 μισθωτούς κατά το έτος 2018 και είχαν μέση ετήσια αύξηση του αριθμού των μισθωτών άνω του 10%, για την περίοδο 2018-2021. Ο αριθμός των νεαρών επιχειρήσεων υψηλής ανάπτυξης, το 2021 ανήλθε σε 787 με 37.602 μισθωτούς. Το 40,9% των επιχειρήσεων αυτών δραστηριοποιείται στον κλάδο καταλυμάτων και εστίασης, το 15,2% στο εμπόριο και το 7,8% στον κλάδο της εκπαίδευσης.
4.575 έχουν την έδρα τους εκτός Ελλάδος
Κυπριακής προέλευσης είναι οι περισσότερες «αλλοδαπές» επιχειρήσεις στην Ελλάδα, επιχειρήσεις δηλαδή που πάνω από το 50% του μετοχικού κεφαλαίου τους ελέγχεται από εταιρεία που εδρεύει στην αλλοδαπή, κάτι που σημαίνει ότι στην πραγματικότητα πολλές εξ αυτών είναι ελληνικών συμφερόντων. Η Κύπρος άλλωστε επιλέγεται από πολλές ελληνικές επιχειρήσεις ως έδρα για φορολογικούς λόγους, κάτι που ισχύει και για το Ηνωμένο Βασίλειο και το Λουξεμβούργο, που αποτελούν επίσης χώρες προέλευσης για αρκετές από τις αλλοδαπές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε χθες η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), ο αριθμός των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα αλλά η έδρα του μετόχου που κατέχει πάνω από το 50% αυτών είναι εκτός Ελλάδος ήταν 4.575 το 2021, με τον κύκλο εργασιών τους να ανέρχεται σε 62,05 δισ. Σε αυτές απασχολούνται 247.790 άτομα. Η αξία παραγωγής και η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία τους ανήλθαν στα 38,4 και 15,3 δισ. ευρώ, αντιστοίχως. Αξίζει να σημειωθεί ότι αν και οι επιχειρήσεις αυτές αποτελούν το 0,5% του συνολικού αριθμού επιχειρήσεων που ήταν ενεργές στην Ελλάδα το 2021, πραγματοποίησαν το 19,3% του συνολικού κύκλου εργασιών, το 18,8% της συνολικής αξίας παραγωγής, το 20,5% της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας, ενώ απασχολούν το 7,7% του συνόλου των απασχολουμένων.
Το 45,1% των αλλοδαπών επιχειρήσεων εδρεύει στην Κύπρο, το 6,8% στο Ηνωμένο Βασίλειο, το 5,7% στο Λουξεμβούργο, το 5,6% στην Ολλανδία και το 5,3% στη Γερμανία.