Καμπανάκι για το θέμα της ακρίβειας ετοιμάζεται να χτυπήσει η Τράπεζα της Ελλάδος, παρουσιάζοντας μελέτη που θα αναδεικνύει τους λόγους για τους οποίους η Ελλάδα είναι πιο ακριβή σε σχέση με τους εταίρους της σε μια σειρά προϊόντων, κυρίως ειδών σούπερ μάρκετ, αλλά όχι μόνο.
Ο διοικητής της, Γιάννης Στουρνάρας, εμφανίζεται πεπεισμένος ότι ένας βασικός λόγος είναι η ολιγοπωλιακή δομή της αγοράς, η οποία οφείλεται σε εμπόδια εισόδου σε αυτήν – γραφειοκρατία, αργή Δικαιοσύνη, αναποτελεσματικό Δημόσιο κ.ά. Η ολιγοπωλιακή δομή αφορά τόσο τον εσωτερικό ανταγωνισμό όσο και την είσοδο ξένων πολυεθνικών στην ελληνική αγορά. «Με τόσο μεγάλα περιθώρια κέρδους, γιατί δεν έρχονται περισσότερες ξένες πολυεθνικές να επενδύσουν στην Ελλάδα;» σχολιάζει. Το μικρό μέγεθος της αγοράς μπορεί να είναι μια απάντηση, αλλά δεν απαντά σε όλα.
Επίσης, θεωρεί ότι στην άνοδο των τιμών παίζει ρόλο και η μεγάλη παραοικονομία. Με 40 δισ. ευρώ αδήλωτα εισοδήματα, όπως λέει σε συνομιλητές του, ασφαλώς αυξάνεται η ζήτηση, ωθώντας τις τιμές προς τα πάνω.
Μια τρίτη παράμετρος είναι οι προτιμήσεις των Ελλήνων καταναλωτών προς επώνυμα προϊόντα, κάτι που «ανοίγει την όρεξη» των παραγωγών αλλά και του λιανικού εμπορίου για μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ελλάδα φάνηκε να πρωταγωνιστεί στα φαινόμενα «πληθωρισμού απληστίας» το προηγούμενο διάστημα.
Η υπό εξέλιξη μελέτη της τράπεζας θα αποτελεί έως ένα βαθμό επικαιροποίηση της προηγούμενης (Explaining the endurance of price level differences in the euro area, των Huw Dixon, Θεοδώρας Κοσμά και Παύλου Πέτρουλα), που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Μάιο αλλά βασιζόταν σε παλαιότερα στοιχεία, του 2011, τα μόνα που ήταν διαθέσιμα, με τη συνδρομή της ΕΚΤ.
Η Ελλάδα φάνηκε να πρωταγωνιστεί στα φαινόμενα «πληθωρισμού απληστίας» το προηγούμενο διάστημα.
Σύμφωνα με εκείνη τη μελέτη, η Ελλάδα ήταν η ακριβότερη σε 11 από τις 43 κατηγορίες προϊόντων (κυρίως σούπερ μάρκετ) που εξετάζονταν μεταξύ 10 χωρών της Ευρωζώνης: πάνες, καθαριστικά γενικής χρήσης, παιδικές τροφές, βούτυρο, αποσμητικά, σκυλοτροφές, παγωτά, γάλα UHT, χαρτοπετσέτες, οδοντόπαστα και ανθρακούχο νερό. Φθηνότερη ήταν μόνο στα προφυλακτικά.
Τα νεότερα στοιχεία που επιχειρεί να συλλέξει και να παρουσιάσει τώρα η ΤτΕ δεν αναμένεται να αλλάξουν ριζικά τα βασικά συμπεράσματα όσον αφορά την Ελλάδα. Κι αυτό γιατί τα μνημονιακά χρόνια που μεσολάβησαν, ελάχιστα άγγιξαν τη δομή της αγοράς προϊόντων, κι όπου το έκαναν δεν ήταν με επιτυχία, όπως απέδειξε το παράδειγμα του βρεφικού γάλακτος, που πωλείται πλέον και από τα σούπερ μάρκετ και όχι μόνο τα φαρμακεία, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της τρόικας, αλλά η τιμή του ήταν έως 170% υψηλότερη από τη χαμηλότερη, όπως έδειξε η έρευνα της Επιτροπής Ανταγωνισμού του περασμένου Νοεμβρίου.
Το θέμα των ολιγοπωλίων στην ελληνική αγορά είχε θίξει στα μνημονιακά χρόνια ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ στην Αθήνα Μπομπ Τράα και μάλιστα εκ των υστέρων επισήμαινε στην «Κ» (συνέντευξη στον Β. Ζήρα, 20/8/2018) ότι τα οργανωμένα συμφέροντα άσκησαν πίεση, όπως και στις άλλες χώρες, με αποτέλεσμα η μεταρρύθμιση στην αγορά προϊόντων να είναι πολύ πιο αργή από αυτήν στην αγορά εργασίας. «Το τίμημα αυτής της αντίστασης που προέβαλαν τα οργανωμένα συμφέροντα ήταν πως η Ελλάδα έκανε την προσαρμογή μειώνοντας το εισόδημα και όχι ενισχύοντας την παραγωγικότητα. Νομίζω ότι αυτό είναι πολύ υψηλό τίμημα», είχε πει.
Σύμφωνα με άλλη, παλαιότερη μελέτη της κεντρικής τράπεζας (Ζαχαρίας Μπραγουδάκης), εξάλλου, ο βαθμός ολιγοπωλίου στην Ελλάδα είναι υψηλός σε κλάδους όπως τα καύσιμα και τα τρόφιμα.
Ο κ. Στουρνάρας σκοπεύει να συνεργαστεί με φορείς της αγοράς, όπως ο ΣΕΒ, προκειμένου να εξετάσει το θέμα σε όλη του την έκταση. Σκοπός του είναι να φωτίσει το πρόβλημα, να ενημερωθεί η κοινή γνώμη, αλλά και να ενεργοποιηθεί η κυβέρνηση για την αντιμετώπιση των εμποδίων, που καταλήγουν σε δυσανάλογα ακριβά προϊόντα και υπηρεσίες για τον Ελληνα καταναλωτή.