Στους καταναλωτές, αν και όχι με τη μορφή της αύξησης των χρεώσεων, θα μεταφερθεί τελικά το μεγαλύτερο μέρος του ελλείμματος του Ειδικού Λογαριασμού Υπηρεσιών Κοινής Ωφελείας (ΕΛΥΚΩ). Πρόκειται για μια «μαύρη» τρύπα της τάξεως των 300 εκατ. ευρώ για το 2023 και άλλων 300 εκατ. ευρώ, κατ’ εκτίμηση του ΔΕΔΔΗΕ που διαχειρίζεται τον ΕΛΥΚΩ, για το 2024.
Αν και ο αρχικός σχεδιασμός του ΥΠΕΝ προέβλεπε να κλείσει με κονδύλια του κρατικού προϋπολογισμού, το επιτελείο του αρμόδιου υπουργού Θόδωρου Σκυλακάκη εξετάζει εναλλακτικά σενάρια, καθώς επικράτησε η εκτίμηση ότι ένα σχετικό αίτημα στο υπουργείο Οικονομικών δεν είναι βέβαιο ότι θα ικανοποιηθεί. Εχοντας θητεύσει στο αρμόδιο επί των δημοσίων εσόδων υπουργείο, ο κ. Σκυλακάκης γνωρίζει πολύ καλά το σκεπτικό που επικρατεί για τη διάθεση εκτάκτων πόρων και ποια είναι η καταλληλότερη στιγμή για να υποβληθεί τέτοιο αίτημα, αλλά και την τύχη που μπορεί να έχει αυτό ακόμη και αν υποβληθεί προς το τέλος του έτους, που το τοπίο έχει ξεκαθαρίσει σε σχέση με αβεβαιότητες, όταν αφορά ποσά που δεν θεωρούνται αμελητέα.
Ετσι, η άσκηση για την κάλυψη του ελλείμματος των ΥΚΩ γίνεται από την αρχή και στην εξίσωση μπαίνουν υποχρεωτικά οι καταναλωτές, που αρχικά και έπειτα από σχετική εισήγηση της ΡΑΑΕΥ έμειναν εκτός για να μην επιβαρυνθούν με πρόσθετες αυξήσεις στους λογαριασμούς ρεύματος. Το σενάριο της κάλυψης έστω κάποιου μέρους του ελλείμματος από το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης ναυάγησε οριστικά καθώς διαπιστώθηκε ότι δεν μπορεί να χρηματοδοτήσει υπηρεσίες που αντιστοιχούν σε προμήθειες και κόστη του πλέον ρυπογόνου καυσίμου, δηλαδή του μαζούτ που καίνε οι πετρελαϊκοί σταθμοί της ΔΕΗ στα νησιά.
Ο αρχικός σχεδιασμός του ΥΠΕΝ προέβλεπε να κλείσει με κονδύλια του κρατικού προϋπολογισμού.
Αυτό που εξετάζεται είναι το «σπάσιμο» του ελλείμματος του 2023 σε κομμάτια και η μεταφορά του σε ορίζοντα δύο-τριών ετών, με αφετηρία το 2026 που θα έχει ξεκινήσει η λειτουργία της μεγάλης ηλεκτρικής διασύνδεσης της Κρήτης (αναμένεται μέσα στο καλοκαίρι του 2025 βάσει του προγραμματισμού του ΑΔΜΗΕ). Το σκεπτικό είναι ότι με τη λειτουργία της διασύνδεσης Κρήτης – Αττικής θα δημιουργηθεί ένα πλεόνασμα το οποίο θα συμψηφιστεί με το έλλειμμα του 2023 και αντιστοίχως του 2024.
Με τον τρόπο αυτό οι καταναλωτές δεν θα επιβαρυνθούν με αυξήσεις στις χρεώσεις των ΥΚΩ τη διετία 2023-2024, αλλά ταυτόχρονα δεν θα επωφεληθούν από τις μειώσεις που θα φέρει η διασύνδεση της Κρήτης. Το αρμόδιο επιτελείο του ΥΠΕΝ έχει καταπιαστεί με τους υπολογισμούς της εξέλιξης του ΕΛΥΚΩ τα επόμενα έτη για να καταλήξει στο μέρος του ελλείμματος που μπορεί να καλυφθεί από το μελλοντικό πλεόνασμα και σε τι βάθος χρόνου, ώστε να περιορίσει κατά το δυνατόν τη χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό. Η επιτυχία αυτού του σεναρίου θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό και από την ολοκλήρωση της διασύνδεσης της Κρήτης εντός χρονοδιαγράμματος, αφού οποιαδήποτε καθυστέρηση θα έχει επίπτωση στο αναμενόμενο πλεόνασμα του ΕΛΥΚΩ.
Πιο εύκολη άσκηση, επί του παρόντος τουλάχιστον, αφού είναι συνάρτηση της πορείας των τιμών ρεύματος στη χονδρεμπορική αγορά, είναι αυτή του μηδενισμού του ελλείμματος του ΕΛΑΠΕ, ύψους κοντά στα 200 εκατ. ευρώ για το 2023. Η ΡΑΑΕΥ έχει εισηγηθεί να παραμείνει η χρέωση των καταναλωτών στα 17 ευρώ η μεγαβατώρα και να καλυφθεί το έλλειμμα από την αύξηση των εισροών των εσόδων από τις δημοπρασίες ρύπων, από το 3,8% σήμερα, στο 10%.
Πάνω στην εισήγηση της ΡΑΑΕΥ εργάζεται το επιτελείο του κ. Σκυλακάκη, με την αγωνία ωστόσο μιας πιθανής διεύρυνσης του ελλείμματος σε περίπτωση συνεχιζόμενης αποκλιμάκωσης των τιμών ρεύματος στη χονδρεμπορική αγορά σε υψηλότερα από τα σημερινά επίπεδα. Σε μια τέτοια περίπτωση, αρμόδια στελέχη του ΥΠΕΝ δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο μιας αναπροσαρμογής του ΕΤΜΕΑΡ που πληρώνουν οι καταναλωτές μέσω των λογαριασμών ρεύματος, προκειμένου να καλυφθεί το έλλειμμα.