Είναι ένα γκρίζο πρωινό Πέμπτης στο Μοναστηράκι και τα πάντα μοιάζουν να είναι στη θέση τους. Ο κόσμος μπαινοβγαίνει βιαστικός στον σταθμό του μετρό, οι τουρίστες αναζητούν σουβενίρ με κίονες και περικεφαλαίες, οι πωλητές του δρόμου μοιράζουν φρούτα και σαλέπι από τα πόστα τους. Μόνο η Εύη, ο Γιώργος, η Αγγελική και η Άντο ξεχωρίζουν σαν εξωγήινες οντότητες μέσα σε μια ομοιογενή θάλασσα ανθρώπων. Φωσφορίζουν με τα επιβλητικά κουστούμια τους σαν σούπερ ήρωες που έτσι ξαφνικά, μέσα σε μία μέρα, αποφάσισαν να αποκαλύψουν στον κόσμο την αληθινή τους ταυτότητα. Μαγνητίζουν τα βλέμματα των περαστικών – ακόμη και των πιο σκυθρωπών, που αποβάλλουν για μια στιγμή την κατήφεια τους προκειμένου να σχολιάσουν τις μπλε περούκες, τα μαγικά αιωρούμενα φτερά και τα εξωτικά τους μάτια. «Βγήκαν τα καρναβάλια;», λένε κάποιοι γελώντας, και μια παρέα πιτσιρικάδων τούς απαντά με ελαφρώς δασκαλίστικο ύφος: «Όχι, κάνουν cosplay».
Για τον περισσότερο κόσμο το μασκάρεμα είναι μια εποχική διαδικασία, αλλά για κάποιους αποτελεί τρόπο ζωής. Οι cosplayers κοιμούνται κάθε βράδυ με όνειρα από κάποιο παράλληλο σύμπαν, βγαλμένο από τη φανταστική λογοτεχνία, τον κινηματογράφο, την anime, comic ή gaming κουλτούρα και ξυπνούν μπαίνοντας στα παπούτσια των αγαπημένων τους ηρώων. Μελετούν εξονυχιστικά τις κινήσεις και το ύφος τους, σμιλεύουν επί μήνες –σε σπίτια γεμάτα κλωστές, περούκες, μπογιές και υφάσματα– την όψη ηρώων που αγάπησαν από παιδιά κι έπειτα αλλάζουν· γίνονται κάποιοι άλλοι, για λίγο.
«Στις Απόκριες δεν ντυνόμαστε»
Πριν από 85 χρόνια, ένα ζευγάρι κάπου στη Νέα Υόρκη, η Μορότζο και ο Άκερμαν, εμφανίστηκαν στο πρώτο παγκόσμιο συνέδριο επιστημονικής φαντασίας φορώντας τα λεγόμενα «futuristicostumes». Βγαλμένα κατευθείαν από το Things to Come του Χ. Τζ. Γουέλς, προκάλεσαν ντελίριο στην τότε κοινότητα των ανθρώπων που αγαπούσαν τη φαντασία. Το μικρόβιο είχε μπει. Ο όρος cosplay (costume + play) βέβαια προέκυψε πολύ αργότερα, τη δεκαετία του ’80, και πιστώνεται σε έναν Ιάπωνα δημοσιογράφο που έπρεπε κάπως να περιγράψει όσα είχε δει στο παγκόσμιο convention του Λος Άντζελες. Σήμερα, στην εποχή των σόσιαλ μίντια, της ραγδαία αναπτυσσόμενης βιομηχανίας του gaming, του κολοσσιαίου Μarvel σύμπαντος, το cosplay δεν θα μπορούσε παρά να ευδοκιμήσει. Αξίζει να σημειωθεί ότι έχουν δημοσιευθεί ιστορίες ακόμη και για νέους που μέσα από αυτή την ενασχόληση κατάφεραν να νικήσουν την κατάθλιψη.
«Στις Απόκριες δεν ντυνόμαστε. Είναι κάτι που το κάνουμε κάθε μέρα στη ζωή μας. Τότε συνήθως φτιάχνουμε στολές για άλλους», λέει η Εύη, που εμφανίστηκε στο ραντεβού μας ντυμένη Τσαν Λι, μια ηρωίδα από το βιντεοπαιχνίδι Tekken. Δίπλα της η Αγγελική και η Άντο, με μοβ και ροζ κουστούμια, τοποθετούν με προσοχή στα χέρια και στο κεφάλι τους τα αξεσουάρ που ολοκληρώνουν την εντυπωσιακή τους εμφάνιση. Το να φορέσεις όλα όσα έχεις φτιάξει είναι μια απαιτητική διαδικασία, που μερικές φορές διαρκεί ώρες ολόκληρες. Οι χαρακτήρες τους είναι η Κάισα και η Ακάλι από το δημοφιλές παιχνίδι League of Legends. Όσο για τον Γιώργο, αυτός υποδύεται τον Κατ Νουάρ από το anime Miraculus. Οι τέσσερίς τους, δεινοί gamers από μικρή ηλικία, γνωρίζονται από τις συναντήσεις της κομίστικης και της φάντασι κοινότητας της Αθήνας.
«Όταν πρωτοξεκίνησα, δεν άκουγα κανένα θετικό σχόλιο από τον κόσμο, μέχρι και σατανιστές μάς έχουν πει», λέει η Άντο. Έχει σπουδάσει σχέδιο μόδας, ασχολείται με το cosplay, κάνει παραγωγές βίντεο στο διαδίκτυο και παράλληλα δουλεύει στην εστίαση. Η Αγγελική, που στρώνει τη ροζ περούκα στο κεφάλι της, συμφωνεί πως τα αδιάκριτα βλέμματα ή σχόλια στον δρόμο δεν λείπουν. «Στα events είμαστε σαν διασημότητες, κόσμος που δεν μας ξέρει αναγνωρίζει τον χαρακτήρα που έχουμε ντυθεί και μας ζητά φωτογραφίες, κάνει θετικά σχόλια, μας μεταδίδει τον ενθουσιασμό του».
Δημιουργώντας μια στολή
Η Εύη μού εξηγεί πως η κατασκευή ενός κουστουμιού μπορεί να πάρει από δύο εβδομάδες μέχρι μήνες. Ούτε το κόστος είναι σταθερό. «Μπορεί να κοστίσει από 80 μέχρι και 600 ευρώ», λέει. Χρειάζεται και αρκετή φαντασία, όταν, για παράδειγμα, υπάρχουν αντικείμενα που αιωρούνται πάνω από το κεφάλι της ηρωίδας. «Στο cosplay πρέπει να σκέφτεσαι δημιουργικά, γιατί τα περισσότερα πράγματα που φτιάχνεις δεν γίνεται να αποδοθούν εύκολα με ρεαλιστικό τρόπο όπως φαίνονται στην οθόνη».
Η αναζήτηση των κατάλληλων υλικών είναι απαιτητική διαδικασία. Από θερμοπλαστικό αφρό που σμιλεύεται ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε στολής μέχρι περούκες που παραγγέλλονται από το εξωτερικό και υφάσματα τα οποία εντοπίζονται και αξιολογούνται στα ελληνικά μαγαζιά, οι ανάγκες είναι πολλές. Οι συμβουλές, οι ανταλλαγές και οι αγοραπωλησίες μεταξύ των μελών της κοινότητας είναι συχνό φαινόμενο. «Μια χρονιά είχα υποδυθεί 22 χαρακτήρες και είχα φτιάξει τις στολές για τους δέκα από αυτούς», λέει η Αγγελική.
Έχοντας πια εμπειρία εννέα ετών, μπορεί στα 26 της χρόνια να δημιουργεί κουστούμια μέσα σε δύο εβδομάδες δουλεύοντας από οκτώ μέχρι δέκα ώρες την ημέρα, ενίοτε με τη βοήθεια φίλων της. «Συνήθως πρώτα βλέπω το σχέδιο του χαρακτήρα και αποφασίζω για την ποιότητα των υφασμάτων που θεωρώ ότι ταιριάζουν. Μπορεί να είναι δέρμα, βινύλ, βελουτέ, απλό ματ». Θα ξοδέψει από 20 μέχρι 50 ευρώ για να φτιάξει μια απλή στολή και από 100 μέχρι 150 για μια στολή με πανοπλία και μεγάλα συνοδευτικά αξεσουάρ.
«Έχω φτιάξει μέχρι και κορσέ με πλαστικό τραπεζομάντιλο, γιατί δεν έβρισκα το κατάλληλο ύφασμα. Τα όρια στο cosplay σταματούν εκεί που σταματάει η φαντασία», λέει χαρακτηριστικά.
Είναι το cosplay επάγγελμα;
Η Εύη μεγάλωσε στο Μενίδι, μια περιοχή απομακρυσμένη, και μέσα από διαδικτυακά γκρουπ ανακάλυψε κι άλλους που μοιράζονταν το ίδιο ενδιαφέρον για τη μεταμφίεση. Δούλεψε για χρόνια ως make up artist, μέχρι που ανέλαβε επί πανδημίας να φτιάξει τη στολή για το βιντεοκλίπ ενός συγκροτήματος. «Συνειδητοποίησα ότι ήθελα πάρα πολύ να το κάνω επάγγελμα», λέει. Συχνά οι cosplayers συνεργάζονται με εταιρείες-κολοσσούς της βιομηχανίας της διασκέδασης για διαφημιστικούς σκοπούς. Η Εύη θυμάται μια φορά που μαζί με την Αγγελική ανέλαβαν να μεταμφιεστούν για χάρη του videogame God of war – Ragnarok. Άλλες φορές μπορεί να είναι ένα θεματικό καφέ ή ένα πάρτι Halloween, οι διοργανωτές του οποίου θα ζητήσουν τις υπηρεσίες τους.
Η Αγγελική, που έχει σπουδάσει γραφιστική, ασχολείται επαγγελματικά με το cosplay εδώ και ενάμιση χρόνο. Η στολή που φοράει θα μπορούσε να πουληθεί από 400 ευρώ στην Ελλάδα μέχρι και 1.000 στο εξωτερικό. «Είναι δύσκολο να ζήσει κάποιος επαγγελματικά από αυτό, καθώς είναι νέος κλάδος που ακόμη εξελίσσεται στην Ελλάδα, αλλά στο εξωτερικό υπάρχουν πολλά άτομα που το κάνουν επάγγελμα χάρη στα σόσιαλ μίντια, μαζεύοντας μεγάλο κοινό, κλείνοντας χορηγίες με εταιρείες και με συνδρομές από τους ακολούθους τους».
Αφού έχουμε διασχίσει όλο το κέντρο, και έπειτα από εκατοντάδες φωτογραφίες, επιστρέφουμε στο Μοναστηράκι. Οι παλαιοπώλες κοιτούν γεμάτοι περιέργεια πάνω από τις αντίκες τους. Οι συνταξιούχοι που παίζουν τάβλι επεξεργάζονται φευγαλέα την απρόσμενη αιτία διατάραξης της καθημερινότητάς τους. Όσοι τρώνε στα εστιατόρια διακόπτουν για μια στιγμή το γεύμα τους, ακουμπούν τα μαχαιροπίρουνα στο τραπέζι, στρέφουν το βλέμμα έξω από το παράθυρο, για να σιγουρευτούν ότι δεν τους γέλασαν τα μάτια τους.
Τα ραντεβού των cosplayers
Υπάρχουν συγκεκριμένες εκδηλώσεις της fantasy, anime, comic και gaming κουλτούρας για τις οποίες ανυπομονούν μέσα στη χρονιά οι cosplayers της Ελλάδας. Από events που διοργανώνονται σταθερά για πάνω από μία δεκαετία μέχρι καινούργια φεστιβάλ που εμφανίστηκαν πρόσφατα και δίνουν νέες αφορμές για μεταμορφώσεις. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα ακόλουθα:
→Japan Festival: 11-12 Μαΐου, Εκθεσιακό Κέντρο Περιστερίου
→Comicdom Con Athens: 17-19 Μαΐου, Τεχνόπολη Δήμου Αθηνών
→The Comic Con: 17-19 Μαΐου 2024, Συνεδριακό Κέντρο «Ιωάννης Βελλίδης», TIF HELEXPO
→Fantasy Festival: 28 & 29 Σεπτεμβρίου 2024, Εκθεσιακό Κέντρο Περιστερίου
→ Gameathlon: Ιούνιος και Νοέμβριος 2024, Tae Kwon Do Olympic Arena
→AthensCon: Δεκέμβριος 2024, κλειστό γήπεδο Tae Kwon Do, Παλαιό Φάληρο
→Comic ‘N’ Play: Δεκέμβριος 2024, Λιμάνι Θεσσαλονίκης
Στο σπίτι της Γκρέις
Η Γκρέις έχει σπουδάσει υποκριτική, έκανε μαθήματα μόδας, φωνητικής, κοπτικής-ραπτικής και μακιγιάζ. Όλα όσα έμαθε κάποτε σήμερα μοιάζουν να συνδυάζονται στη δουλειά της. Γίνεται Έλσα, Σταχτοπούτα, Εσμεράλντα, Ωραία Κοιμωμένη ή Άριελ. Κάθε στολή είναι για εκείνη μια νέα πρόκληση. Κάποιες φορές για να ολοκληρώσει μια στολή μπορεί να χρειαστεί μέχρι και έναν χρόνο.
Τη συναντήσαμε ένα απόγευμα στο σπίτι της, σε έναν κόσμο φτιαγμένο από νεραϊδόσκονη. Περούκες, μινιατούρες και περίπου 60 διαφορετικές μεταμφιέσεις, όλες από χαρακτήρες της Ντίσνεϊ, μετατρέπουν τα δωμάτια σε καμαρίνια θεατρικής παράστασης. Η μεταμφίεση για την ίδια, εκτός από χόμπι, είναι και εργαλείο της δουλειάς της, αφού εργάζεται σε παιδικά πάρτι. «Είναι απολαυστικό όταν προβάρεις για πρώτη φορά το κουστούμι ενός χαρακτήρα, όπως όταν ένας καλλιτέχνης έχει μόλις ολοκληρώσει ένα έργο του. Είναι σαν να έχεις γεννήσει κάτι καινούργιο». Μου εξηγεί πως μετά από χρόνια διαρκών μεταμφιέσεων, και έχοντας μπει ξανά και ξανά στο πετσί διαφορετικών ρόλων, σταδιακά έχει αλλάξει και ο ίδιος της ο χαρακτήρας. «Ζεις μέσα στους ήρωές σου. Πλέον δεν είμαι αυτή που ήμουν πριν από πέντε χρόνια. Όταν σου μιλάνε οι άλλοι, πρέπει να απαντάς όπως θα απαντούσε ο ήρωάς σου, το βλέμμα σου να είναι σαν το δικό του, να τραγουδάς όπως εκείνος τραγουδά στην ταινία, αλλιώς δεν πείθεις, όσο καλοφτιαγμένο κι αν είναι το κουστούμι σου».
Κάθε μεταμφίεση απαιτεί μεγάλη προσοχή στη λεπτομέρεια: από το ντύσιμο και τα αξεσουάρ μέχρι τον τρόπο που θα ακούγεται η φωνή.