Μια εβδομαδιαία ένεση που οδηγεί σε εντυπωσιακή απώλεια βάρους, χωρίς σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες, ακούγεται πολύ καλή για να είναι αληθινή. Όμως, αρκετά φάρμακα που αρχικά αναπτύχθηκαν για την αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 2 μπορούν να βοηθήσουν κάποιον να χάσει έως και το 20% του σωματικού του βάρους – πολύ περισσότερο από ό,τι άλλα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας. Τα φάρμακα αυτά, που είναι γνωστά ως μιμητικά της ινκρετίνης, βελτιώνουν επίσης την αρτηριακή πίεση και το επίπεδο της χοληστερόλης.
Δεν προκαλεί έκπληξη το ότι αυτά τα φάρμακα έχουν μεγάλη ζήτηση, ιδίως η σεμαγλουτίδη (για έναν κατάλογο αυτών των φαρμάκων, βλ. «Διαβήτης και φάρμακα κατά της παχυσαρκίας»). Αυτό έχει οδηγήσει σε έλλειψη ορισμένων σκευασμάτων. Είναι ένα μόνο από τα ζητήματα που αντιμετωπίζουν όσοι ελπίζουν να λάβουν αυτά τα φάρμακα, τα οποία είναι ακριβά –περίπου 1.000 με 1.500 δολάρια τον μήνα– και δεν καλύπτονται από το πρόγραμμα Medicare για την παχυσαρκία (αν και ορισμένες ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες τα καλύπτουν). Ποιος θα ήταν καλό να κάνει χρήση αυτών των φαρμάκων και τι άλλο πρέπει να γνωρίζει ο κόσμος για αυτά;
Αλληλεπικαλυπτόμενοι κίνδυνοι
Περίπου τα μισά από τα νέα περιστατικά διαβήτη στις ΗΠΑ συνδέονται με παχυσαρκία, μια νόσο που πλέον πλήττει πάνω από το 40% των Αμερικανών. Και οι δύο παθήσεις συνδέονται στενά με την καρδιαγγειακή νόσο. «Πολλοί καρδιολόγοι αναγνωρίζουν τώρα ότι η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας είναι ο καλύτερος τρόπος να αντιμετωπιστεί η καρδιοπάθεια», δηλώνει η δρ Caroline Apovian, διευθύντρια του Κέντρου για τη Διαχείριση του Βάρους και την Ευεξία στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital.
Άλλα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας βοηθούν στην απώλεια του 5% έως 8% του σωματικού βάρους. Τα μιμητικά της ινκρετίνης, όμως, τα οποία είναι παρόμοια με ορμόνες που παράγονται φυσιολογικά από το έντερο και τον εγκέφαλο, έχουν πολλαπλές δράσεις. Ενεργοποιούν το πάγκρεας ώστε να απελευθερώσει ινσουλίνη όταν το σάκχαρο στο αίμα αυξάνεται πολύ, επιβραδύνουν την κένωση του στομάχου και στοχεύουν επιλεκτικά σε υποδοχείς του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη μείωση της όρεξης.
Αρκετά φάρμακα που αρχικά αναπτύχθηκαν για την αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 2 μπορούν να βοηθήσουν κάποιον να χάσει έως και το 20% του σωματικού του βάρους.
Τα νεότερα από αυτά τα φάρμακα, η τιρζεπατίδη και η σεμαγλουτίδη, μπορούν να οδηγήσουν σε αξιοσημείωτη απώλεια βάρους, ενώ επίσης μειώνουν το επίπεδο της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης HbA1c (ενός τριμηνιαίου μέσου όρου του σακχάρου αίματος) έως και κατά δύο εκατοστιαίες μονάδες. «Οι μελέτες δείχνουν επίσης ότι η σεμαγλουτίδη και η λιραγλουτίδη, ένα παλαιότερο φάρμακο, μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο σοβαρών καρδιαγγειακών προβλημάτων, όπως καρδιακής προσβολής και αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, σε άτομα με παχυσαρκία και διαβήτη», δηλώνει η δρ Apovian. Σε εξέλιξη βρίσκεται σήμερα μια μεγάλη μελέτη, που επιχειρεί να διαπιστώσει κατά πόσο η σεμαγλουτίδη μειώνει τους καρδιολογικούς κινδύνους σε άτομα με διαβήτη και υπερβάλλον βάρος ή παχυσαρκία, προσθέτει.
Ποιος θα μπορούσε να λάβει αυτά τα φάρμακα;
Τα άτομα με διαβήτη που έχουν υπερβάλλον βάρος είναι μια ομάδα στην οποία η σεμαγλουτίδη ή η τιρζεπατίδη αποτελούν μια καλή επιλογή – ιδίως τα άτομα με υψηλό κίνδυνο για καρδιοπάθεια, δηλώνει η δρ Apovian. Για τα άτομα χωρίς διαβήτη, τα επίσημα κριτήρια για τη συνταγογράφηση αυτών των φαρμάκων είναι τα ίδια όπως και για όλα τα άλλα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας: δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) 30 και άνω ή ΔΜΣ 27 και άνω και τουλάχιστον ένα σχετιζόμενο με το βάρος πρόβλημα υγείας, όπως υψηλή αρτηριακή πίεση ή υψηλή χοληστερόλη. (Δείτε τον υπολογιστή στην ιστοσελίδα www.health.harvard.edu/bmi-calculator για να εκτιμήσετε τον ΔΜΣ σας.)
Για τη λήψη αυτών των φαρμάκων θα πρέπει να χορηγείτε μόνοι σας ενέσεις στην κοιλιά ή στον μηρό με μια συσκευή παρόμοια με πένα, η οποία διαθέτει μια μικροσκοπική βελόνα σε μέγεθος ανθρώπινης τρίχας. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως η ναυτία, η διάρροια και η δυσκοιλιότητα, είναι συχνές. Ωστόσο, σπανίως διαρκούν περισσότερο από μία εβδομάδα περίπου, ιδίως αν ξεκινήσετε με χαμηλή δόση και την αυξήσετε αργά υπό τις οδηγίες ενός έμπειρου γιατρού, αναφέρει η δρ Apovian.
Αν σταματήσετε να λαμβάνετε το φάρμακο, είναι πιθανό να ξαναπάρετε βάρος. Το ίδιο όμως θα συνέβαινε και αν λαμβάνατε φαρμακευτική αγωγή για την αρτηριακή πίεση και τη σταματούσατε – η αρτηριακή σας πίεση θα αυξανόταν. «Η παχυσαρκία είναι νόσος και θα πρέπει να την αντιμετωπίσουμε αναλόγως», δηλώνει η δρ Apovian.
Διαβήτης και φάρμακα κατά της παχυσαρκίας
Οι δηλητηριώδεις σαύρες που είναι γνωστές ως τέρατα Gila έχουν μια μοναδική ικανότητα να διατηρούν το επίπεδο του σακχάρου στο αίμα τους σταθερό ακόμη και μετά από μεγάλα διαστήματα χωρίς κατανάλωση τροφής.
Το δηλητήριο αυτού του πολύχρωμου πλάσματος οδήγησε στην ανάπτυξη της εξενατίδης, του πρώτου από μια κατηγορία φαρμάκων που είναι γνωστά ως μιμητικά της ινκρετίνης.
Σήμερα υπάρχουν πιο αποτελεσματικά φάρμακα που μιμούνται μια ινκρετίνη που ονομάζεται GLP-1. Τα ενέσιμα αυτά φάρμακα περιλαμβάνουν τη δουλαγλουτίδη, τη λιραγλουτίδη και τη σεμαγλουτίδη – η τελευταία διατίθεται επίσης σε μορφή δισκίου. Η λιραγλουτίδη και η σεμαγλουτίδη είναι επίσης εγκεκριμένες για την απώλεια βάρους, σε σκευάσματα που κυκλοφορούν με διαφορετική εμπορική ονομασία.
Το νεότερο μέλος αυτής της οικογένειας φαρμάκων συνδυάζει το GLP-1 και άλλο ένα μιμητικό της ινκρετίνης, το GIP. Η τιρζεπατίδη έλαβε έγκριση για την αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 2 τον Μάιο του 2022 και έχει γίνει δεκτή για επισπευσμένο έλεγχο για έγκριση για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, η οποία αναμένεται μέσα στο 2023.