«Επεσε ένας μετεωρίτης πάνω μας, όμως μείναμε όρθιοι. Οταν γνωρίζεις ότι έχεις το δίκιο με το μέρος σου, όταν δεν υπάρχουν σκιές, οπλίζεσαι με μια τεράστια δύναμη. Οι ηθικοί άνθρωποι έχουν αποθέματα αντοχών», λέει η κ. Λίνα Νικολοπούλου-Στουρνάρα με τη γαλήνια αποφασιστικότητα του ανθρώπου που κέρδισε μία νίκη και προχωρά.
Προηγήθηκαν πέντε βασανιστικά χρόνια προαναγγελίας διώξεων μέσω του Τύπου, διώξεων, ατελέσφορων αλλά επαναλαμβανόμενων ανακριτικών διαδικασιών, οικονομικών ελέγχων, συνεχών προσπαθειών στιγματισμού και σπίλωσης, μέσω της ίδιας και της εταιρείας της, του συζύγου της, διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννη Στουρνάρα. Ενας εφιάλτης που διήρκεσε από τον Νοέμβριο του 2015 έως τις 23 Σεπτεμβρίου 2020 και την αθώωσή της από το Ε΄ Τριμελές Πλημμελειοδικείο της Αθήνας για την υπόθεση του eHealth forum 2014, η διοργάνωση του οποίου είχε ανατεθεί στην εταιρεία της. «Περισσότερο με απασχολούσε το ενδεχόμενο η υπόθεση να παραγραφεί. Είμαι πολύ ευχαριστημένη που εκδικάστηκε». Αθωωτική η εισαγγελική πρόταση και ομόφωνα αθωωτική η απόφαση.
Αρα, όλα τελείωσαν; «Οχι ακόμη. Νιώθω δικαιωμένη και λυτρωμένη, αλλά θεωρώ ότι η υπόθεση πρέπει να διερευνηθεί, να αποκαλυφθούν η πλεκτάνη, το μέγεθος και οι παραφυάδες της ομάδας που με συστηματικό τρόπο επιχειρούν να αποδομήσουν συγκεκριμένους ανθρώπους με στόχο τα πολιτικά οφέλη. Δεν πρέπει να υποστούν άλλοι όσα πέρασε η οικογένειά μου». Τις απανωτές προσπάθειες να πλήξουν «με σφοδρότητα και μένος, μέσω εμού, τον Γιάννη Στουρνάρα, που ήταν αμετακίνητος βράχος». Την ταλαιπωρία στα δικαστήρια, «μια εξαιρετικά επώδυνη διαδικασία· λέγονται τερατώδη ψέματα από τους συνηγόρους των αντιδίκων, υποφέρουν οι συγγενείς των κατηγορουμένων, οι μάρτυρες υπεράσπισης».
Ο γολγοθάς άρχισε στα τέλη του 2015 με την έναρξη εξεταστικής για έργο του ΚΕΕΛΠΝΟ (εκστρατεία πρόληψης του καρκίνου), στην εκτέλεση του οποίου συμμετείχε, μαζί με άλλες εταιρείες και η Mindwork Business Solutions της κ. Νικολοπούλου. Ακολούθησε δημοσίευμα στον Τύπο το οποίο ενέπλεκε τη σύζυγο του κ. Στουρνάρα. «Η υπόθεση ήταν άσχετη με μένα. Η έρευνα αφορούσε το ΚΕΕΛΠΝΟ, που είχε κατηγορηθεί ότι προκήρυσσε διαγωνισμούς ΕΣΠΑ, χωρίς να έχει το δικαίωμα. Το εν λόγω έργο προκηρύχθηκε το 2010 και ολοκληρώθηκε το 2013. Εγινε διαγωνισμός, υπέβαλα προσφορά, πήρα το έργο το 2011 χωρίς καμία ένσταση, το εκτέλεσα, έλαβα πιστοποίηση καλής εκτέλεσης έπειτα από έλεγχο και επιτόπια επαλήθευση ορκωτών και ομάδας του ΕΣΠΑ και του ΚΕΕΛΠΝΟ. Δεν έδωσα σημασία στο δημοσίευμα, δεν ρίχνεις νερό στον μύλο του συκοφάντη. Μήνυση έκανα τρεις μήνες αργότερα, μετά νέο δημοσίευμα, με φωτογραφίες δικές μου και του συζύγου μου και ανυπόστατες αναφορές για εκατομμύρια που έλαβα.
Τρεις φορές η υπόθεση όδευσε προς το αρχείο, καθώς δεν προέκυψε κάτι από την ανάκριση, και άνοιξε και πάλι. Εφοδος στα γραφεία μου τον Σεπτέμβριο του 2016, μετά το “όχι” Στουρνάρα για την Τράπεζα Αττικής –ακόμη δεν μου έχουν επιστραφεί τα αρχεία–, έλεγχος από την ΑΑΔΕ. Δεν βρέθηκε τίποτα. Οτι υπήρχε στόχευση, φαίνεται από το γεγονός ότι δεν διώχθηκε η άλλη εταιρεία που συμμετείχε κατά 50% στην υλοποίηση του έργου».
Νέο «επεισόδιο» με αφορμή το συνέδριο eHealth Forum 2014. «Κάθε φορά που ήταν να ασκηθεί δίωξη εναντίον μου, το μάθαινα από τον Τύπο». Το συνέδριο είχε ανατεθεί στην εταιρεία της κ. Νικολοπούλου, για λόγους κατεπείγοντος, κατά τη διάρκεια της ελληνικής προεδρίας της Ε.Ε. το 2014 («το έργο δεν είχε προϋπολογιστεί από το υπουργείο Υγείας ώστε να μπορεί να προκηρυχθεί διαγωνισμός»). Δημοσιεύματα, διώξεις, δεύτερος έλεγχος της ΑΑΔΕ στα γραφεία της κ. Νικολοπούλου. Κατηγορήθηκε για ηθική αυτουργία σε παράβαση καθήκοντος, και η τότε γ.γ. Δημόσιας Υγείας Χριστίνα Παπανικολάου για παράβαση καθήκοντος. Αθωώθηκαν ομόφωνα αμφότερες. «Η εταιρεία μου δεν έλαβε ούτε ένα ευρώ από εθνικούς πόρους. Αντίθετα έδωσε στο ελληνικό Δημόσιο έσοδα από ΦΠΑ περίπου 130.000 ευρώ. Το συνέδριο χρηματοδοτήθηκε εξ ολοκλήρου με ιδιωτικές χορηγίες που εξασφαλίσαμε εμείς (400.000 ευρώ) και με 300.000 ευρώ από το κοινοτικό πρόγραμμα HORIZON 2020. Ανέλαβα το οικονομικό ρίσκο σε περίπτωση που δεν υπήρχαν χορηγίες».
Η κ. Νικολοπούλου μπήκε στον χώρο των επιχειρήσεων «ακολουθώντας ευλαβικά το γράμμα του νόμου. Μάλιστα όταν ο σύζυγός μου δέχθηκε να γίνει υπουργός Οικονομικών, κάτι που είχε αρνηθεί στο παρελθόν, όμως εκείνη τη στιγμή ένιωθε πως αν έλεγε όχι θα ήταν σαν να γύριζε την πλάτη στην πατρίδα, με ρώτησε αν θα το αντέξω, γιατί θα γίνουμε στόχος· έπειτα, σε αυτές τις θέσεις υπάρχει υπερέκθεση, η ιδιωτικότητα χάνεται, τα παιδιά ζορίζονται, δεν τους αρέσει η δημοσιότητα. Σταμάτησα τη συνεργασία με φαρμακευτικές εταιρείες στον τομέα της επικοινωνίας και περιορίστηκα στην διοργάνωση εκδηλώσεων. Ομως αυτό δεν μας προστάτευσε…».
Αφησε αυτή η πενταετία πίσω της ένα (πικρό) βάλσαμο, κάτι θετικό; «Ναι. Ανακαλύπτεις ότι έχεις μέσα σου δυνάμεις που δεν γνώριζες, ηθικές αντιστάσεις που δεν μπορούσες να διανοηθείς. Πώς αντέχουν οι άνθρωποι στον πόλεμο; Δεν έχεις άλλη επιλογή, πρέπει να αντέξεις, αντλώντας από τις αξίες που είναι ριζωμένες βαθιά μέσα σου και την πίστη ότι η αλήθεια θα λάμψει. Επειτα από αυτό αισθάνομαι ότι είμαι καλύτερος άνθρωπος. Αλλά, δεν ήμουν μόνη. Είχα την οικογένειά μου, που με ενθάρρυνε και με στήριξε, τον άνδρα μου, με τον οποίο είμαστε μια γροθιά, τα παιδιά μου, τη Νεφέλη και τη Μυρτώ, για τα οποία είχα την υποχρέωση να παλέψω· τα παιδιά δεν αντέχουν να σε δουν να δειλιάζεις».
Οι γυναίκες είναι πιο αποτελεσματικές από τους άντρες στις κρίσεις
Τον Γιαννιό, όπως αποκαλεί με τρυφερότητα τον σύζυγό της, «έναν άνθρωπο λαμπερό, βαθιά ηθικό, πολύ ικανό, προσηλωμένο απόλυτα στους στόχους του, αλλά και συναισθηματικό, ανθρώπινο, εξαιρετικό σύντροφο με εκπληκτικό χιούμορ που ποτέ δεν τον εγκαταλείπει», τον γνώρισε στα 17· ήταν συμμαθητής του αδελφού της στο φροντιστήριο. Εγιναν ζευγάρι όταν εκείνη ήταν πρωτοετής στο πανεπιστήμιο και εκείνος τριτοετής. Συνέχισαν τις μεταπτυχιακές σπουδές μαζί στην Οξφόρδη, εκείνος στα οικονομικά, «εγώ στη νευροφυσιολογία». Θυμάται ότι δούλευε πάνω σε ένα πειραματόζωο –έκανε ήδη μεταδιδακτορική έρευνα στο Μπρίστολ–, όταν δέχθηκε το τηλεφώνημα του Γιάννη, ο οποίος είχε γυρίσει στην Ελλάδα για τη στρατιωτική του θητεία, που θα άλλαζε την πορεία αμφοτέρων. Του είχε γίνει πρόταση από Σημίτη και Παπαντωνίου –υπουργό και υφυπουργό Εθνικής Οικονομίας αντίστοιχα– να εργαστεί ως ειδικός σύμβουλος στο υπουργείο και ήθελε να γυρίσουν στην Ελλάδα. Εκείνος εγκατέλειψε μια πολλά υποσχόμενη ακαδημαϊκή καριέρα στην Οξφόρδη, εκείνη την έρευνα στη βιολογία που πάντα λάτρευε. Περιστασιακά άμισθη διδάσκουσα στην Ιατρική Αθηνών (για μια τριετία πίστευε ότι θα ακολουθήσει ερευνητική καριέρα στην Ελλάδα). Αλλαγή πορείας. Στέλεχος στον χώρο του φαρμάκου, του μάρκετινγκ και των πωλήσεων, διευθύντρια σε πολυεθνικές (Smith Kline, Bristol). Μετακινείται εκτός φαρμακευτικής αγοράς στο Ιασώ και εκτός τομέα υγείας στην Inform Lykos, για να περάσει στη γενική διεύθυνση επιστημονικών εκδόσεων και οργάνωσης συνεδρίων. Ιδρύει τη δική της εταιρεία το 2008.
«Δεν κάναμε ίσως όλα όσα θέλαμε, αλλά είμαστε πολύ καλά, προχωράμε. Εχουμε δύο ανεξάρτητες ενδιαφέρουσες επαγγελματικές πορείες, μια ζωή καθόλου βαρετή, συναρπαστική».
Κατά την κ. Νικολοπούλου, πολλά είναι τα εμπόδια στην επαγγελματική εξέλιξη των γυναικών. «Πρέπει να αποδείξουν ότι είναι καλές. Συχνά αναγκάζονται να υιοθετήσουν ανδρικές συμπεριφορές, που πολλοί άντρες προϊστάμενοι εκλαμβάνουν ως δύναμη. Ενώ δύναμη είναι να επιτύχεις τον στόχο σου χωρίς να εγκαταλείψεις τη φύση σου. Οι γυναίκες έχουν συνήθως υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη, διαίσθηση, αντιμετωπίζουν πιο αποτελεσματικά από τους άντρες τις κρίσεις, γιατί αναγκάζονται να έχουν πολλούς ρόλους. Οταν ανέλαβα το 1997 τη γενική διεύθυνση πωλήσεων στη Smith Kline Beecham, στο τμήμα πωλήσεων ήταν μόνον άντρες. Ζήτησα από τον διευθυντή να προσλάβουμε γυναίκες. «Τι τις θέλεις τις γυναίκες, είναι μπελάς», μου είπε. «Εγώ;», «Εσύ φοράς παντελόνια». Υποχώρησε, με παραίνεση του προϊσταμένου από το εξωτερικό, και το τμήμα έγινε μεικτό. Τώρα η εικόνα έχει αλλάξει στις πολυεθνικές. Βοηθάει και η ποσόστωση. Αν ψάξεις, πάντα θα βρεις μια άξια γυναίκα».
Η πανδημία
«Πιστεύω στην καινοτομία, γι’ αυτό με ενδιέφερε πολύ το eHealth. Η προώθηση της ψηφιακής υγείας στην Ελλάδα θα σπάσει τις αντιστάσεις που βρίσκουν όλες οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες. Αν αλλάξεις το μοντέλο, θα αφήσεις πίσω τις στρεβλώσεις».
Η πανδημία προκαλεί «μεγάλες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές, δραματικές επιπτώσεις στην οικονομία, όμως δίνει παράλληλα την ευκαιρία να υλοποιηθούν όσα έχουν καθυστερήσει να γίνουν, να προχωρήσουν η τηλεϊατρική, η τηλεμετρία, ο ιατρικός φάκελος, να έχει ο ασθενής μεγαλύτερο έλεγχο της υγείας του. Η Ελλάδα μπορεί να πάει πολύ καλύτερα. Διαθέτει εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό. Η κρίση του κορωνοϊού έκανε πολλούς νέους ανθρώπους στο εξωτερικό να στρέψουν το βλέμμα πίσω, στην εστία τους. Χρειάζεται λοιπόν να υποδεχθούμε αυτούς τους ανθρώπους και να τους δώσουμε την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουν το κεφάλαιο που έχτισαν».
Η συνάντηση
Πρώτα ακούστηκε το ήσυχο βήμα στη σκάλα που οδηγεί στο καφέ-εστιατόριο του Μουσείου Μπενάκη στην Κουμπάρη, κι ύστερα πρόβαλε η εικόνα της –η φωτεινή απλότητα, η ανεπιτήδευτη κομψότητα–, μέσα στον λιτό χώρο. Την αναγνώρισα αμέσως – ας όψεται η δημοσιότητα. Εκείνη όχι. Δεν δώσαμε τα χέρια, καθίσαμε στο τραπέζι και βγάλαμε τις μάσκες. Παραγγείλαμε μια χωριάτικη, γεμιστά κολοκυθάκια και χειροποίητες χυλοπίτες με λαχανικά. Ηπιαμε νερό. Συζητήσαμε για τον κόσμο μας που θα είναι αλλιώς μετά την πανδημία. Αλλά και για τα περιθώρια της Ελλάδας να προχωρήσει. «Με την οικονομική βοήθεια που θα πάρουμε τα επόμενα χρόνια, θα μπορέσουμε να ορθοποδήσουμε. Είμαι αισιόδοξη».
