ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν άλλαξε τη στρατηγική όλων των τουρκικών κυβερνήσεων, όπως και της δικής του, με την οποία κρατούσαν τα Βαρώσια κλειστά, ενώ πάντα υπήρχε ως διαπραγματευτικό χαρτί στις διαβουλεύσεις για την επίλυση του Κυπριακού.
Ο Τούρκος πρόεδρος, αυτήν τη φορά, «άγγιξε» το ζήτημα της περίκλειστης πόλης των Βαρωσίων ανακοινώνοντας το μερικό άνοιγμά της, γεγονός που προκάλεσε πολλές διεθνείς αντιδράσεις, ωστόσο η Αγκυρα δηλώνει αποφασισμένη να προχωρήσει σε αυτό το ζήτημα.
⇒ Διαβάστε ακόμη: Ασκήσεις ισορροπίας σε ΟΗΕ και Αν. Μεσόγειο
Ο κ. Ερντογάν πάντως είχε δείξει τις προθέσεις του όταν τον Νοέμβριο του 2020 είχε επισκεφθεί την περιοχή «για να κάνει πικνίκ», όπως είχε δηλώσει, μαζί με τον κυβερνητικό εταίρο του, πρόεδρο του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης, Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Πολιτικοί αναλυτές στην Τουρκία παρατηρούν πως ο κ. Ερντογάν κάνει πολλές ανατροπές. Οπως το 2020 μετέτρεψε την Αγία Σοφία από μουσείο σε τζαμί ενώ για 18 χρόνια δεν είχε αλλάξει καθόλου το καθεστώς, τώρα έκανε αυτό το βήμα με τα Βαρώσια. Επίσης τονίζουν πως μελλοντικά ενδέχεται να υπάρξουν κι άλλες αλλαγές στη στρατηγική του, που κανένας δεν μπορεί να προβλέψει.
Η απόφαση για το 3,5% των Βαρωσίων μπορεί να φαίνεται ως ένα μικρό βήμα, όμως έχει μεγάλη πολιτική αξία, καθώς η Αγκυρα δείχνει να μη δίνει σημασία στις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας, όπως και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Ο πρόεδρος της Τουρκίας, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην αυτοαποκαλούμενη «ΤΔΒΚ», ανέφερε πως στόχος της Αγκυρας είναι να επιστραφούν οι περιουσίες στους ιδιοκτήτες τους. Ομως αναλυτές αναφέρουν πως επιδίωξη της τουρκικής πλευράς είναι να προετοιμάσει το έδαφος για ενδεχόμενο ενός νέου κύκλου διαπραγματεύσεων για την επίλυση του Κυπριακού.
⇒ Διαβάστε ακόμη: Χρέος της Ευρώπης να μη φεύγουν οι Βαρωσιώτες αδικαίωτοι
Εμπειροι γνώστες του κυπριακού ζητήματος σημειώνουν πως τώρα πια ο στόχος της Αγκυρας είναι να προσέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τη θέση δύο ισότιμων, κυρίαρχων κρατών στην Κύπρο, και παράλληλα να απειλεί με το άνοιγμα της υπόλοιπης πόλης των Βαρωσίων, σε περίπτωση που αποτύχουν οι συνομιλίες για το Κυπριακό.
Αυτός θεωρείται και ο λόγος που ο κ. Ερντογάν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στην Κύπρο ανακοίνωσε πως θα χτίσει νέο «προεδρικό μέγαρο» αλλά και «νέο κοινοβούλιο» για τους Τουρκοκύπριους, ισχυριζόμενος πως με αυτόν τον τρόπο μπορούν να γίνουν βήματα για την αναγνώρισή τους ως «κράτους».
Ωστόσο, οι διεθνείς πιέσεις ενδέχεται να έχουν επηρεάσει την τουρκική κυβέρνηση να μην ανακοινώσει τις υποσχέσεις που είχε προαναγγείλει ο τουρκικός Τύπος. Ούτε στην ίδρυση της αεροπορικής βάσης για τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη έκανε αναφορά, ούτε σε νέες έρευνες και γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ο πρόεδρος της Τουρκίας σε διαφορετικό ύφος σε σχέση με το παρελθόν, κατηγόρησε την Κυπριακή Δημοκρατία επειδή «ανακοίνωσε πως το φθινόπωρο θα ξεκινήσει και πάλι γεωτρήσεις. Αφήνω στη συνείδηση της διεθνούς κοινότητας για να κρίνει ποιος κάνει μονομερείς ενέργειες και ποιος αυξάνει την ένταση. Εμείς ως Τουρκία και ως “ΤΔΒΚ” θα κάνουμε οτιδήποτε χρειαστεί για να υπερασπιστούμε τα δικαιώματά μας. Σε όσους νομίζουν πως με μονομερείς ενέργειες θα μας αλλάξουν πορεία, είναι χρέος μας να τους δείξουμε την πραγματικότητα με κάθε μέσο, πρωτίστως με διπλωματικά και οικονομικά μέσα», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου αναφέρθηκε στις εξελίξεις με γενικές αναφορές και τόνισε πως «εμείς ως εγγυήτρια χώρα και ως μητέρα πατρίδα κάνουμε το καθήκον μας για να υπερασπιστούμε τα δικαιώματα της “ΤΔΒΚ” και για την Ανατολική Μεσόγειο και για τους υδρογονάνθρακες. Δεν διστάζουμε και όλοι να είναι σίγουροι πως δεν θα διστάσουμε. Η διεθνής κοινότητα δεν θέλει να υπάρχει εκεί ένα κυρίαρχο τουρκικό κράτος. Θέλουν οι εκεί Τούρκοι να ζουν ως μειονότητα των Ελληνοκυπρίων. Εμείς αυτό δεν θα το επιτρέψουμε πλέον».
Ο κ. Τσαβούσογλου σε ομιλία του στην Αττάλεια απάντησε και στις αντιδράσεις πολλών χωρών για το άνοιγμα των Βαρωσίων. «Οποιος, οτιδήποτε και να λέει, ανεξάρτητα από τον θόρυβο που κάνουν, εμείς με αποφασιστικό τρόπο θα κάνουμε τα βήματά μας. Με τη βοήθεια του Θεού, θα υπερασπιστούμε μέχρι τέλους τα δικαιώματα της “Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου”, του τουρκοκυπριακού λαού και της Τουρκικής Δημοκρατίας», ανέφερε.
Τα νησιά
Εν τω μεταξύ δημοσιεύθηκε η επιστολή που κοινοποίησε η Τουρκία στον ΟΗΕ, με την οποία ζητεί την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου. Ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Τουρκίας στον ΟΗΕ Φεριντούν Σινιρλίογλου αναφέρει με παραδείγματα την εγγύτητα των νησιών με τις τουρκικές ακτές, τα οποία θεωρεί πως απειλούν την Τουρκία. «Μια σύντομη ματιά στον χάρτη αρκεί για να δείξει τη σημασία που έχουν τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου για την ασφάλεια της ηπειρωτικής Ανατολίας, τα οποία βρίσκονται σε απόσταση λίγων μιλίων από την ακτή. Για να αναφέρουμε μερικά παραδείγματα, το νησί της Σάμου είναι στα 3 μίλια, η Λέσβος στα 10 μίλια, η Χίος στα 9 μίλια, η Κως στα 3 μίλια, η Σύμη στα 5 μίλια και το Καστελλόριζο μόλις ένα μίλι από την ακτή της Ανατολίας. Η συνεχής, εσκεμμένη και επίμονη ουσιαστική παραβίαση από την Ελλάδα των διατάξεων αποστρατιωτικοποίησης των Συνθηκών της Λωζάννης και των Παρισίων συνιστά σοβαρή απειλή για την ασφάλεια της Τουρκίας», λέει ο κ. Σινιρλίογλου.
Το σημαντικό στοιχείο πάντως της επιστολής είναι πως η Αγκυρα ισχυρίζεται ότι η Αθήνα δεν θα μπορεί να διεκδικεί υφαλοκρηπίδα των νησιών, από τη στιγμή που παραβιάζει τις συνθήκες. «Σε αυτό το πλαίσιο, θα ήθελα να τονίσω το γεγονός ότι η Ελλάδα παραβιάζει τις βασικές διατάξεις των συνθηκών βάσει των οποίων απέκτησε κυριαρχία στα νησιά, η οποία, από νομική άποψη, σημαίνει ότι η Ελλάδα δεν μπορεί, έναντι της Τουρκίας, να τις επικαλείται για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η Ελλάδα, επειδή δεν εκπλήρωσε τις υποχρεώσεις της βάσει των συνθηκών, δεν μπορεί ταυτόχρονα να διατηρεί τα δικαιώματα που ισχυρίζεται ότι προέρχονται από αυτές», υπογραμμίζει ο κ. Σινιρλίογλου. Μία σημαντική λεπτομέρεια είναι πως η Αγκυρα δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος της Συνθήκης των Παρισίων.
Πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν πως στόχος της Αγκυρας είναι η συνέχιση της προβολής των θέσεών της ασκώντας πιέσεις στην Ελλάδα με κάθε τρόπο, την ώρα που η ίδια η Τουρκία έχει αποσύρει τα πλοία της από την Ανατολική Μεσόγειο.