«Η είδηση του θανάτου μου είναι κάπως υπερβολική». Ο απερχόμενος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ θα μπορούσε να τσιτάρει τη θρυλική ρήση του Μαρκ Τουέιν σε κάποιο από τα επόμενα ποστ του στα social media, αν φυσικά δεν είχε αποκλειστεί από τις περισσότερες πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μετά την εισβολή οπαδών του στο Καπιτώλιο.
Οποια κι αν είναι η κατάληξη των προσπαθειών για απομάκρυνσή του από τον Λευκό Οίκο, μέσω νέας παραπομπής του ή ενεργοποίησης της 25ης τροποποίησης του Συντάγματος, είναι σαφές ότι το πολιτικό στίγμα και η κληρονομιά Τραμπ θα συνεχίσουν να διχάζουν την αμερικανική κοινωνία και πάνω από όλα το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (GOP).
Σχεδόν οι μισοί ψηφοφόροι του κόμματος υποστήριξαν αυθόρμητα τις ενέργειες των διαδηλωτών (45% σύμφωνα με το YouGov), ενώ ακόμη και μετά τη διακομματική συσπείρωση του κατεστημένου στην Ουάσιγκτον ο απερχόμενος πρόεδρος συνεχίζει να απολαμβάνει τη φανατική στήριξη των επιγόνων του Tea Party, μερίδας των αντισυστημικών ΜΜΕ και των συνωμοσιολόγων.
Ολο αυτό το συνονθύλευμα ακροδεξιών, αντισημιτών, αντικρατιστών, νοσταλγών της Συνομοσπονδίας, μια μικρογραφία του οποίου είδαμε αυτή την εβδομάδα να σουλατσάρει στην αίθουσα της Γερουσίας και να ξεκουράζει τα πόδια του στο γραφείο της προέδρου της Βουλής, Νάνσι Πελόσι, τείνει να εξελιχθεί σε ένα μόνιμο αγκάθι στα πλευρά του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος: ένα ωσεί τρίτο κόμμα, το οποίο τo GOP θα καλείται να κατευνάσει και να αφομοιώσει, με τον κίνδυνο πάντα να συμβεί το αντίστροφο.
Μέχρι πρότινος στενοί συνεργάτες του Τραμπ, όπως ο Ρεπουμπλικανός επικεφαλής της Γερουσίας Μιτς Μακόνελ ή ο βετεράνος γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκράχαμ, θυμήθηκαν να τον εγκαταλείψουν μόλις δύο εβδομάδες πριν από την εκπνοή της θητείας του.
Ανθεκτικοί υπουργοί σαν την υπουργό Παιδείας Μπέτσι Ντεβός και την υπουργό Μεταφορών Ιλέιν Τσάο, σύζυγο του Μακόνελ, ανακάλυψαν αίφνης αυτήν την εβδομάδα ότι ο Τραμπ υποκινεί τους οπαδούς του σε βία, μάλλον επειδή είδαν σε ζωντανή μετάδοση την ατάκα να γίνεται ρόπαλο.
Οι εργαζόμενοι στον Λευκό Οίκο διέγνωσαν (τώρα; για πρώτη φορά;) ότι η ψυχική του κατάσταση αγγίζει τα όρια της διαταραχής. Και το Fox News, βλέποντας να χάνει την πρόσβαση στην εξουσία, αποφάσισε να ανακρούσει πρύμναν. Ολοι αυτοί που όψιμα τον εγκαταλείπουν επενδύουν στην επόμενη μέρα, τη μετά Τραμπ εποχή των Ρεπουμπλικανών, ελπίζοντας να είναι υποψήφιοι το 2024.
Το GOP είναι ένα κόμμα σε βαθιά κρίση που θα χρειαστεί αρκετό χρόνο να ανασυνταχθεί, έχοντας χάσει πλέον προεδρία και Κογκρέσο, αλλά και ένα χρήσιμο αουτσάιντερ, τον Τραμπ. Ο οποίος εξασφάλισε μεν στους Ρεπουμπλικανούς τις περισσότερες ψήφους στην Ιστορία, αλλά υπήρξε πάντα ξένο σώμα, άρα πάντα εύκολο να αποπεμφθεί. Σε παλαιότερο ρεπορτάζ του, το περιοδικό New Yorker περιέγραφε πώς ο Τραμπ κατάφερε να προσελκύσει μια ελίτ ψηφοφόρων, τους Ρεπουμπλικανούς του Γκρένιτς στο Κονέκτικατ, μιας από τις πλουσιότερες πληθυσμιακές ομάδες της χώρας. Μέχρι τις αρχές του 2016 οι συντηρητικοί κάτοικοι της πόλης αποστρέφονταν τον νεοπλουτισμό του και την αγοραία ρητορική του.
Στην πραγματικότητα, «η ιστορία της ανόδου Τραμπ δεν είναι αυτή μιας επιθετικής αγοράς, αλλά μιας κοινοπραξίας», έγραφε το περιοδικό σε ένα από τα πλέον διαβασμένα άρθρα του για το 2020. Ουσιαστικά, μέλη της αμερικανικής ελίτ αποδέχθηκαν τους όρους του τραμπισμού ως το τίμημα για την εξουσία.
Τα ανταλλάγματα
Η ανταμοιβή τους ήταν μείωση της φορολογίας, απορρύθμιση, λιγότερο κράτος και λιγότερες κυβερνητικές παρεμβάσεις. Κι όταν, κατά τη διάρκεια της πανδημίας και των επεισοδίων μετά τη δολοφονία του Αφροαμερικανού Τζορτζ Φλόιντ, διαπίστωσαν ότι δεν είναι ικανός να εξασφαλίσει πολιτική και οικονομική σταθερότητα, τον εγκατέλειψαν εκ νέου.
Τώρα όσοι –κατά τον ίδιο– «τον πρόδωσαν» με επικεφαλής τον αντιπρόεδρό του Μάικ Πενς μπορούν να εμφανιστούν αναβαπτισμένοι ως υπερσυντηρητικοί ιδεολόγοι, απογαλακτισμένοι όμως από την τραμπική αίρεση. Το στερεότυπο των τελευταίων ημερών θέλει τον Τραμπ να έχει τελειώσει, αλλά τον τραμπισμό να συνεχίζει ακάθεκτος να συγκλονίζει και να διαβρώνει το πολιτικό σύστημα στις ΗΠΑ.
Οι Δημοκρατικοί θεωρητικά θα έπρεπε να είναι ενθουσιασμένοι. Ελέγχουν και τα δύο σώματα, Βουλή και Γερουσία, κι εγκαθιστούν έναν δικό τους έμπειρο πρόεδρο στον Λευκό Οίκο. Ομως η εικόνα δεν είναι τόσο ανέφελη ούτε στις τάξεις τους.
Η νέα γενιά στελεχών που διεκδικεί συμμετοχή στη χάραξη της κυβερνητικής πολιτικής και στην εξουσία εμφανίζεται ήδη απογοητευμένη από τη διανομή των θώκων. Ο Τζο Μπάιντεν δεν έχει πλέον το άλλοθι ότι δεν τον αφήνει να εφαρμόσει την ατζέντα του το Κογκρέσο. Η δύσκολη «συγκατοίκησή» του δεν θα είναι τελικά με τους Ρεπουμπλικανούς, όπως είχαν προβλέψει οι περισσότεροι αναλυτές, αλλά με την αριστερή πτέρυγα του κόμματός του. Ηταν και για τους Δημοκρατικούς ο Τραμπ μια κάποια λύσις.