Η επιστροφή του Ντέιβιντ Κάμερον στην πολιτική σκηνή προκάλεσε έκπληξη ακόμη και στη Βρετανία. Για κάποιους μεταφράζεται ως κίνηση πολιτικής απελπισίας των Τόρις. Σ’ αυτούς ανήκει ο Αντριου Γκλένκρος, διευθυντής Διεθνών Σχέσεων στο ESPOL, συγγραφέας του βιβλίου «Γιατί το Ηνωμένο Βασίλειο ψήφισε υπέρ του Brexit – Ο μεγάλος λανθασμένος υπολογισμός του Ντέιβιντ Κάμερον». Μιλώντας στην «Κ», περιγράφει τους λόγους που οδήγησαν στην απόφαση του Ρίσι Σούνακ, σκιαγραφεί τις τάσεις της κοινής γνώμης στη Βρετανία και εξηγεί ποια ήταν η λάθος εκτίμηση που οδήγησε στο Brexit.
– Πώς ερμηνεύετε την επιστροφή του Ντέιβιντ Κάμερον στο πολιτικό προσκήνιο;
– Είναι μια εξέλιξη που προκαλεί έκπληξη, καθώς η φήμη του δεν ανέκαμψε ποτέ μετά το δημοψήφισμα. Πέρα από μερικές εμφανίσεις με τις οποίες είχε προσπαθήσει να δικαιολογήσει την επιλογή του να διενεργήσει δημοψήφισμα –είχαν μάλιστα σκοπό να βοηθήσουν στην προώθηση της δημοσίευσης των απομνημονευμάτων του– έχει μείνει μακριά από την πολιτική. Ωστόσο, αυτό δεν τον εμπόδισε να κάνει πρωτοσέλιδα κατά τη διάρκεια της πανδημίας, καθώς είχε εμπλακεί σε μια υπόθεση χρήσης των επαφών του με στόχο να ασκήσει πίεση για μια εταιρεία χρηματοοικονομικών υπηρεσιών η οποία χρεοκόπησε. Η επαναφορά του στην κυβέρνηση θα πρέπει να εκληφθεί ως ένα σημάδι για το γεγονός ότι υπάρχουν πολύ λίγοι ικανοί βουλευτές στις τάξεις των Τόρις σήμερα. Υποδηλώνει επίσης ότι ο πρωθυπουργός Ρίσι Σούνακ έχει πρόβλημα να βρει άτομα που μπορεί να εμπιστευθεί προσωπικά και πολιτικά για να αναλάβουν τα υψηλά αξιώματα του κράτους.
– Αυτή ακούγεται λογική εξήγηση, δεδομένου ότι κατά τα άλλα δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλής.
– Για την ακρίβεια, δεν είναι καν ιδιαίτερα δημοφιλής στο ίδιο το κόμμα του. Η φιλελεύθερη πτέρυγα δεν είναι έτοιμη να τον απαλλάξει από την ευθύνη για την καταστροφική απόφασή του να διενεργήσει δημοψήφισμα. Από την άλλη, η σκληρή δεξιά πτέρυγα του κόμματος πιστεύει ότι οι Συντηρητικοί θα πρέπει να αποστασιοποιηθούν από τον κοινωνικό και οικονομικό φιλελευθερισμό του, αν θέλουν να μαζέψουν ψήφους, χρησιμοποιώντας μια εθνολαϊκιστική πλατφόρμα. Ευρύτερα, η δημόσια εικόνα του είναι αυτή ενός μέλους μιας προνομιούχου ελίτ η οποία δεν έχει επαφή με την πραγματικότητα, δηλαδή με το τι σημαίνει να ζεις σε μια χώρα υπό τη διοίκηση της συντηρητικής κυβέρνησης, από τότε που ο ίδιος πέρασε το κατώφλι της Ντάουνινγκ Στριτ, το 2010.
– Ποιος ήταν ο λανθασμένος υπολογισμός του Ντέιβιντ Κάμερον στο δημοψήφισμα για το Brexit;
– Το μεγαλύτερο λάθος του ήταν η εκτίμηση ότι θα μπορούσε να κάνει τη στροφή από μια ισχυρή ευρωσκεπτικιστική θέση, την οποία είχε υιοθετήσει πριν έρθει στην εξουσία το 2010, σε ένα μήνυμα υπέρ της συμμετοχής στην Ευρωπαϊκή Ενωση, στο δημοψήφισμα. Αυτή ήταν διπλά η περίπτωση, καθώς η εκστρατεία του για να πείσει τους ψηφοφόρους να παραμείνουν στην Ε.Ε. ήταν ουσιαστικά αρνητική: είχε όλη να κάνει με το πόσο πιο μπερδεμένα θα ήταν τα πράγματα για το Ηνωμένο Βασίλειο εκτός Ε.Ε. Από αυτή την άποψη, τα γεγονότα που ακολούθησαν απέδειξαν πράγματι ότι είχε δίκιο. Ομως, ήταν λάθος ο τύπος του μηνύματος, ιδίως σε μια περίοδο περικοπής των δημοσίων δαπανών, ως αποτέλεσμα των πολιτικών λιτότητας της κυβέρνησής του.
– Πώς διαμορφώνεται σήμερα το κοινό αίσθημα στη Βρετανία αναφορικά με την απόφαση του Brexit;
– Επί σειράν ετών υπάρχει πλέον μια σταθερή πλειοψηφία που εκφράζει τη λύπη της για το δημοψήφισμα του Brexit και η οποία πρόσφατα έχει αυξηθεί σχεδόν σε 60/40 κατά του Brexit. Αλλά αυτό το φαινόμενο, αποκαλούμενο ως Bregret (σ.σ. μετάνοια για το Brexit), μπορεί να είναι απλώς μια αντανάκλαση του τρόπου με τον οποίο εκτυλίχθηκε η έξοδος από την Ε.Ε. – τόσο οι υποστηρικτές όσο και οι πολέμιοι του Brexit αισθάνονται πως η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου διαχειρίστηκε άσχημα τη διαδικασία αποχώρησης. Υπό αυτήν την έννοια, οι αριθμοί αυτοί δεν παρέχουν μια πολύ αξιόπιστη ένδειξη για το πώς θα ψήφιζαν οι Βρετανοί σε ένα δημοψήφισμα για την επανένταξη στην Ε.Ε. Πολλά θα εξαρτηθούν από το πώς η επόμενη κυβέρνηση –οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι θα είναι το Εργατικό Κόμμα– θα διαχειριστεί τη σχέση του Ηνωμένου Βασιλείου με την Ε.Ε.
– Τελικά, γιατί οι Βρετανοί ψήφισαν υπέρ του Brexit;
– Υπήρξε ένας αρκετά ευρύς συνασπισμός ψηφοφόρων και ακτιβιστών που υποστήριξαν το Brexit. Αυτός περιλάμβανε μια σειρά από συχνά αντιφατικές οπτικές, ιδίως στη μετανάστευση – κάποιοι ήθελαν περισσότερη εκτός Ε.Ε., άλλοι ήθελαν απλώς λιγότερη συνολικά. Αλλά και στην κυβερνητική ρύθμιση – κάποιοι στο στρατόπεδο του Brexit ήθελαν να καταργήσουν τους κανόνες της Ε.Ε. και άλλοι πίστευαν ότι ήταν μια ευκαιρία για το Ηνωμένο Βασίλειο να κάνει αντιθέτως περισσότερα. Συνολικά, αυτό που ένωσε εκείνο το ποικιλόμορφο σύνολο ψηφοφόρων ήταν η έλλειψη εμπιστοσύνης στην εκστρατεία υπέρ της παραμονής στην Ε.Ε. και –κατ’ επέκταση– στην κυβέρνηση του Ντέιβιντ Κάμερον.