ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Τρόπους χρηματοδοτικής ενίσχυσης της ευρωπαϊκής άμυνας, συνέχισης της στήριξης της Ουκρανίας, αλλά και αντιμετώπισης της ανθρωπιστικής κρίσης στη Γάζα θα απασχολήσουν το διήμερο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, που ξεκινά σήμερα το μεσημέρι στις Βρυξέλλες.
Θέμα «αγκάθι» αναδεικνύεται ήδη η εισαγωγή ουκρανικών προϊόντων, μετά τη χθεσινή αποτυχία εξεύρεσης σχετικής λύσης, ενώ οι συνομιλίες των «27» αναμένεται να «κολλήσουν» και στο θέμα της διεύρυνσης, καθώς κάποια κράτη-μέλη θέλουν διαβεβαιώσεις για τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων Ουκρανίας και Μολδαβίας με την Ε.Ε., προκειμένου να δώσουν το «πράσινο φως» στην έναρξη των ενταξιακών συνομιλιών της Βοσνίας. Αρκετά-κράτη μέλη συγχρόνως προωθούν το ζήτημα των ευρωτουρκικών σχέσεων, ώστε να περιληφθεί στη σημερινή «βαριά» ατζέντα της Συνόδου Κορυφής.
Το κρίσιμο ερώτημα της χρηματοδοτικής στήριξης της ευρωπαϊκής άμυνας αναμένεται να απασχολήσει τις σημερινές συνομιλίες των Ευρωπαίων ηγετών στις Βρυξέλλες, εν μέσω του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία και της ανάγκης συνέχισης της απρόσκοπτης στρατιωτικής στήριξης του Κιέβου.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Γάλλος πρόεδρος αναμένεται να παροτρύνει τους «26» να υιοθετήσουν τα ριζοσπαστικά σχέδιά του για την ενίσχυση των αμυντικών δαπανών με την ιδέα περί έκδοσης «αμυντικών ευρωομολόγων», ιδέα που ασπάζεται και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ –όπως τη διατύπωσε σε πρόσφατο άρθρο του– αλλά προσκρούει στις αντιδράσεις της Γερμανίας και των λεγόμενων «φειδωλών» κρατών-μελών της Βόρειας Ευρώπης. Αρκετές ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές ανέφεραν χθες ότι το θέμα αυτό θα κυριαρχήσει στη σημερινή συνεδρίαση, στη «σκιά» της συνεχιζόμενης «υπαρξιακής απειλής» της Μόσχας για την Ευρώπη.
Στο τραπέζι των συνομιλιών, ωστόσο, θα βρεθούν και άλλοι τρόποι χρηματοδοτικής ενίσχυσης πρόσθετων αμυντικών δαπανών, από τη χρήση τμημάτων του κοινού προϋπολογισμού έως τη διαχείριση με κάποια «ευελιξία» των στρατιωτικών δαπανών, βάσει των κανόνων που διέπουν τα εθνικά δημοσιονομικά ελλείμματα.
Αλλες προτάσεις αφορούν τη χρήση «απροσδόκητων κερδών» από τα ρωσικά παγωμένα περιουσιακά στοιχεία, αλλά και αλλαγή της εντολής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) ώστε να μπορεί να επενδύει πλέον και στην άμυνα. Σε ό,τι αφορά τη χρήση των ρωσικών «παγωμένων» περιουσιακών στοιχείων, η Κομισιόν παρουσίασε χθες σχετική πρόταση που ενδέχεται να ενισχύει σε ετήσια βάση τον ειδικό μηχανισμό του Ταμείου για την Ειρήνη (EPF) με 3 δισ. ευρώ τον χρόνο. Ωστόσο, κάποια κράτη-μέλη εκφράζουν επιφυλάξεις ως προς το νομικό πλαίσιο για τη χρήση αυτών των κερδών για αγορά εξοπλιστικών συστημάτων, αναφέρουν ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές.
Σε ό,τι αφορά την ΕΤΕπ, στο προσχέδιο των συμπερασμάτων που έχει στη διάθεσή της η «Κ» περιλαμβάνεται πρόσκληση προς την τράπεζα να «προσαρμόσει την πολιτική της για τη δανειοδότηση της αμυντικής βιομηχανίας και τον τρέχοντα ορισμό για τα αγαθά διπλής χρήσης, διασφαλίζοντας παράλληλα τη χρηματοδοτική της ικανότητα».
«Αγκάθι» οι δασμοί στις εισαγωγές ουκρανικών προϊόντων
Τα αγροτικά θέματα αναμένεται για ακόμα μία φορά να επισκιάσουν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, καθώς κάποια κράτη-μέλη πιέζουν για περισσότερους περιορισμούς στις εισαγωγές ουκρανικών αγροτικών προϊόντων. Χθες το πρωί οι διαπραγματεύσεις Συμβουλίου – Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατέληξαν σε συμφωνία περιορισμού των εισαγωγών ουκρανικών προϊόντων, ανταποκρινόμενα σε σχετικά αιτήματα αγροτών της Κεντρικής Ευρώπης και Γαλλίας. Ωστόσο, λίγες ώρες αργότερα, οι μόνιμοι αντιπρόσωποι των κρατών-μελών αρνήθηκαν να υιοθετήσουν τη συμφωνία, καθώς θεώρησαν ότι τα μέτρα δεν είναι αρκετά αυστηρά και παρέπεμψαν το ζήτημα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπου ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ αναμένεται να ζητήσουν αλλαγές ως προς την παράταση ελεύθερης πρόσβασης των ουκρανικών αγαθών για έναν ακόμα χρόνο.
Η συμφωνία, πάντως, περιλαμβάνει «φρένο έκτακτης ανάγκης», αυτόματη δηλαδή, επιβολή δασμών στα πουλερικά, τα αυγά, στη ζάχαρη, τη βρώμη, στον αραβόσιτο, στο μέλι και στους πυρήνες σιτηρών, εάν οι ποσότητες εισαγωγής υπερβαίνουν ένα ορισμένο επίπεδο. Η Πολωνία επιδιώκει οι όροι ως προς τη χρήση του «φρένου» να είναι πιο ευέλικτοι και στους σχετικούς υπολογισμούς να περιλαμβάνεται ο μέσος όρος εισαγωγής προϊόντων όχι μόνο του 2022 και 2023 αλλά και του 2021, όταν οι εισαγωγές ουκρανικών προϊόντων ήταν χαμηλότερες. Ωστόσο αυτό θα μειώσει στο μισό της εισαγωγές σε αυγά και ζάχαρη, ενώ η Βαρσοβία θέλει να περιληφθεί στη λίστα των προϊόντων και το σιτάρι.
Σύμφωνα με υπολογισμούς της Κομισιόν, αυτό πάντως θα οδηγήσει σε απώλεια 1,2 δισ. ευρώ για τις εξαγωγές των ουκρανικών προϊόντων, εκτός και εάν βρεθούν εναλλακτικοί αγοραστές. Τα κράτη-μέλη –που είναι υπέρ των αυστηρότερων όρων εισαγωγής– αναφέρουν ότι η Ουκρανία μπορεί πλέον να αναζητήσει αγοραστές σε Ασία και Αφρική μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Αλλα κράτη-μέλη θεωρούν ότι η επιβολή δασμών θα στείλει το λάθος μήνυμα προς την Ουκρανία σε μια δύσκολη στιγμή του πολέμου.
«Μπλόκο» στη Βοσνία με όρους για Ουκρανία
Για τον ίδιο περίπου λόγο, αρκετές Βαλτικές κυρίως χώρες ζητούν να μη δώσει «πράσινο φως» το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στην έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων για τη Βοσνία, εάν δεν υπάρχει σαφής αναφορά στην υιοθέτηση του διαπραγματευτικού πλαισίου για την Ουκρανία και τη Μολδαβία έως τον Ιούνιο. Βασικό επιχείρημα των εν λόγω κρατών-μελών είναι ότι θα ήθελαν να προλάβουν την έναρξη της ουγγρικής προεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, με δεδομένη τη στάση έως τώρα της Ουγγαρίας έναντι της ευρωπαϊκής προοπτικής του Κιέβου, αναφέρουν ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές.
Αλλα κράτη-μέλη –ανάμεσά τους και η Ελλάδα– επιδιώκουν άμεση έναρξη των διαπραγματεύσεων για τη Βοσνία, βάσει και της σχετικής σύστασης της Κομισιόν που εκτιμά ότι έχουν ικανοποιηθεί τα απαιτούμενα κριτήρια ώστε να δοθεί μια «τελευταία ελπίδα» σε ένα κράτος-μέλος των Δυτικών Βαλκανίων να χαράξει και αυτό ευρωπαϊκή πορεία, σύμφωνα με ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές.
Αναμένεται να γίνει, παράλληλα, μία ακόμα συζήτηση για το μέλλον της Ε.Ε. –ενόψει της διεύρυνσης– στη βάση των σχετικών προτάσεων που κατέθεσε χθες η Κομισιόν για τις απαραίτητες εσωτερικές μεταρρυθμίσεις, ωστόσο οι αποφάσεις για το θέμα αυτό θα υιοθετηθούν σε επόμενη Σύνοδο Κορυφής και έως το καλοκαίρι, βάσει των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου.
«Αμεση ανθρωπιστική παύση»
Η ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα –λόγω της συνεχιζόμενης σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή– θα απασχολήσει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, παρουσία μάλιστα του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες. Οι 27 Ευρωπαίοι ηγέτες θα επιχειρήσουν να βρουν κάποια κοινά σημεία σε ό,τι αφορά τον πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, με κάποια κράτη-μέλη να επιδιώκουν σκλήρυνση της γλώσσας του κειμένου των συμπερασμάτων ως προς τη δεύτερη. Συγκεκριμένα, σε παράγραφο του προσχεδίου συμπερασμάτων, όπου γίνεται αναφορά σε «άμεση ανθρωπιστική παύση, που θα οδηγήσει σε βιώσιμη εκεχειρία», θα ήθελαν να προσθέσουν και την ανάγκη απελευθέρωσης των ομήρων από τη Χαμάς.
Από την πλευρά του, ο γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες θα ενημερώσει για τις εξελίξεις σε ό,τι αφορά την εξελισσόμενη ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα, όπου ο οργανισμός του έχει προειδοποιήσει ήδη για άμεσο κίνδυνο λιμού, ενώ θα επιχειρήσει να πείσει τα κράτη-μέλη που έχουν να αναστείλει τη βοήθεια προς την UNWRA να επαναφέρουν τη χρηματοδοτική τους στήριξη προς την υπηρεσία αρωγής των Παλαιστινίων των Ηνωμένων Εθνών.
Ευρωτουρκικές σχέσεις
Λόγω και του πολέμου στη Μέση Ανατολή, αρκετά κράτη-μέλη της Ε.Ε. επιδιώκουν να προστεθεί και το ζήτημα των ευρωτουρκικών σχέσεων στη «βαριά» ατζέντα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που προς το παρόν δεν έχει περιληφθεί, ενώ δεν γίνεται αναφορά στην Τουρκία ούτε στο λήμμα των εξωτερικών σχέσεων του προσχεδίου των συμπερασμάτων.
Η Γερμανία «πρωτοστάτησε» ως προς αυτή την πρωτοβουλία, ενώ τόσο η Κομισιόν, όσο και άλλα κράτη-μέλη, όπως η Ιταλία αλλά και η Κύπρος, θα ήθελαν να γίνει μια συζήτηση στη βάση της σχετικής έκθεσης του επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοζέπ Μπορέλ, σύμφωνα με ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές.
Το Βερολίνο παράλληλα επιδιώκει να μπει παράγραφος που να αφορά επόμενα «θετικά βήματα» υπό την καθοδήγηση της Κομισιόν. Σε αυτή την περίπτωση ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, Αθήνα και τη Λευκωσία θα επιδιώξουν να προστεθεί παράγραφος που να περιλαμβάνει προηγούμενες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, καθώς και ειδική αναφορά ότι τον τελευταίο λόγο για τις ευρωτουρκικές σχέσεις θα τον έχει το Συμβούλιο.