«Οπότε φαντάσου το, Γκάσπερι. Πηγαίνεις σε ένα πάρτι πολύ πίσω στον χρόνο και ξέρεις ακριβώς πώς και πότε θα πεθάνει κάθε άτομο που βρίσκεται εκεί. (…) Μπορεί να μιλάς με μια γυναίκα, ας πούμε ότι έχει μικρά παιδιά, και ξέρεις ότι θα πνιγεί σε ένα πικνίκ την άλλη Τρίτη, αλλά, επειδή δεν επιτρέπεται να πειράξεις τη χρονική αλληλουχία, το μόνο που δεν μπορείς επ’ ουδενί να της πεις είναι “Μην πας για κολύμπι την επόμενη εβδομάδα”. Πρέπει να την αφήσεις να πεθάνει».
Οι κανόνες που οφείλει να ακολουθήσει ένας χρονοταξιδιώτης είναι απάνθρωποι. Ο Γκάσπερι, κεντρικός χαρακτήρας του μυθιστορήματος «Η θάλασσα της ηρεμίας» (μτφρ. Β. Τζανακάρη, εκδ. Ικαρος) της Καναδής Εμιλι Σεντ Τζον Μάντελ, βρίσκεται ως χρονοταξιδιώτης προ τέτοιων ηθικών –υπαρξιακών εντέλει– διλημμάτων, και όχι μόνο μία φορά. Κι εννοείται πως οι επιλογές που θα κάνει δεν θα είναι αυτές που του έχουν επιβληθεί. Ο Γκάσπερι θα διαταράξει τη χρονική αλληλουχία, προκαλώντας μια σειρά από ανωμαλίες που δεν έχουν να κάνουν μονάχα με τη ρευστή υφή του χωρόχρονου, αλλά με τις ζωές που διασταυρώνονται στα χρονικά ταξίδια που κάνει και, φυσικά, με τη δική του τη ζωή.
Για τον κύριο Γκρι, η «Θάλασσα της ηρεμίας» είναι ένα από τα πλέον δραστικά μυθιστορήματα που έχει διαβάσει τελευταία. Και όχι μόνο λόγω θέματος. Η Μάντελ χρησιμοποιεί με χαρακτηριστική δεξιοτεχνία σχήματα που απαντούν στην επιστημονική φαντασία. Και το κάνει αυτό με αξιοθαύμαστη οικονομία και αστραφτερή πλοκή: την ίδια στιγμή που σε κάνει να ανυπομονείς να δεις τι γίνεται παρακάτω, σε καταβυθίζει στον εσωτερικό κόσμο των χαρακτήρων της. Κανένας τους δεν είναι ο ίδιος στο τέλος της ιστορίας της.
Στο έξοχο αυτό μυθιστόρημα, υπάρχει έντονο το στοιχείο των «ανατροπών» στην πλοκή, αριστοτεχνικά δεμένες όμως με τις επιλογές των χαρακτήρων και, κυρίως, σε θαυμαστή αρμονία με το σύμπαν που έχει πλάσει η συγγραφέας. Τα πάντα «κουμπώνουν» διακριτικά μα και με ουσία για το ίδιο το μυθιστόρημα. Και όταν λέμε «ανατροπές», ας μην πάει ο νους στο εύκολο σασπένς. Κατά κάποιο τρόπο, όλα είναι δύσκολα στη γραφή της Μάντελ, μονάχα που εκείνη τα κάνει να μοιάζουν απίστευτα εύκολα και φυσιολογικά.
«Σε όλη μας τη ζωή φτιάχνουμε μέσα στο κεφάλι μας ένα σπίτι», λέει ο κύριος Γκρι. «Ολη μας η εσωτερική ζωή είναι ένα σπίτι το οποίο, αν θέλουμε να του δώσουμε μορφικά χαρακτηριστικά, θυμίζει το σπίτι όπου μεγαλώσαμε. Η αιώνια αρχιτεκτονική της παιδικής ηλικίας, της εφηβείας, της πρώτης νιότης. Καθώς το σπίτι προχωράει, δηλαδή καθώς η ζωή μας κυλάει, αφήνουμε δωμάτια πίσω μας και δεν μπορούμε να επιστρέψουμε ποτέ ξανά σε αυτά. Αυτή η ισόβια ανθρώπινη επιθυμία: ο χρόνος να γίνει χώρος. Και να έχουμε ξανά πρόσβαση σε αυτόν. Αλλά ποιος θα ήταν έτοιμος να πληρώσει το τίμημα;».