Τέλη της δεκαετίας του ’60, Πολωνία. Η κόρη συζητά με τη μητέρα της. Αφορμή, μια φωτογραφία στην οποία απεικονίζεται η μητέρα της μικρής, προτού τη γεννήσει.
Η κόρη διέκρινε μια θλίψη στο βλέμμα της νέας γυναίκας που κάποτε θα γινόταν μητέρα της. «Η γυναίκα είναι λυπημένη», γράφει πολλές δεκαετίες αργότερα η κόρη, «χαμένη στις σκέψεις της καθώς φαίνεται, αφηρημένη».
Μεγαλώνοντας, η κόρη ρώτησε τη μητέρα της γι’ αυτή τη θλίψη. Η απάντησή της την ξάφνιασε. «Η μητέρα μου συνήθιζε να μου λέει πως ήταν λυπημένη επειδή δεν είχα ακόμα γεννηθεί. Ωστόσο της έλειπα», γράφει. Πώς ήταν δυνατόν να της λείπει τη στιγμή που ακόμα δεν είχε γεννηθεί;
Οταν έθεσα το ερώτημα στον κύριο Γκρι, χαμογέλασε με νόημα. «Ξέρεις τι μου θυμίζει αυτή η αποστροφή της Πολωνής μάνας; Εκείνο τον μονόλογο του Σον Πεν από τη «Λεπτή κόκκινη γραμμή” που ο Τέρενς Μάλικ γύρισε το 1998: “If I never meet you in this life, let me feel the lack”. Εάν δεν σε συναντήσω σε αυτή τη ζωή, άσε με να νιώσω την έλλειψη. Το θυμάσαι; Η έλλειψη, το συναίσθημά της, η παρουσία της έλλειψης μέσα σου, να είναι αυτό που σε κρατάει ζωντανό στο βάθος. Ακόμα κι αν αυτό το πρόσωπο δεν έρθει ποτέ, δεν μπει ποτέ στη ζωή σου, εσένα να σου λείπει. Και αυτό να είναι ένα διαρκές αίτημα».
Το λέει ξεκάθαρα η μητέρα στην κόρη: «Το να σου λείπει κάποιος σημαίνει πως αυτός ο κάποιος υπάρχει κιόλας».
Η συνομιλία συνέβη ανάμεσα στην Πολωνή συγγραφέα Ολγκα Τοκάρτσουκ και στη μητέρα της. Τη μνημόνευσε στην ομιλία της απονομής με το βραβείο Νομπέλ (περιλαμβάνεται στην ελληνική έκδοση του μυθιστορήματός της «Πλάνητες», εκδ. Καστανιώτη, μτφρ. Αλεξάνδρα Ιωαννίδου).
Το σχόλιο της συγγραφέως εύστοχο και στοχαστικό: η συνομιλία αυτή «παρέμεινε για πάντα στη μνήμη μου, δίνοντάς μου ένα απόθεμα δύναμης για όλη μου τη ζωή. Επειδή είχε εξυψώσει την ύπαρξή μου πέρα από τη συνηθισμένη υλικότητα του κόσμου, πέρα από την τύχη, πέρα από την αιτία και το αιτιατό, πέρα από τη θεωρία των πιθανοτήτων. Είχε τοποθετήσει την ύπαρξή μου εκτός χρόνου, σε μια γλυκιά γειτνίαση με την αιωνιότητα. (…) Ετσι λοιπόν, μια νεαρή γυναίκα που δεν υπήρξε ποτέ θρησκευόμενη –η μητέρα μου– μου είχε προσφέρει κάτι, που παλαιότερα ήταν γνωστό ως ψυχή, χαρίζοντάς μου τον πιο σημαντικό τρυφερό αφηγητή στον κόσμο».
Θα μπορούσε κάποιος να προσθέσει πως το ασήμαντο αυτό επεισόδιο (μια αδιάφορη οικογενειακή φωτογραφία, μια κοινότοπη συνομιλία ανάμεσα σε μια μητέρα και στην κόρη της, μα και μια σκέψη απρόσμενη από τη μητέρα) γέννησε τη συγγραφέα μέσα στη μικρή Ολγκα. Τη συγγραφέα που θα συναντούσε αργότερα η Ολγκα. Ισως αυτό το μητρικό δώρο, του «πιο τρυφερού αφηγητή στον κόσμο», να ήταν το κορυφαίο μάθημα δημιουργικής γραφής. Και όχι μόνο για την Ολγκα Τοκάρτσουκ.