Φωτογραφία: Petros Karadjias/AP
Ακούστε το άρθρο
Ρητινοπαραγωγοί, μελισσοκόμοι, κτηνοτρόφοι που εναπόθεσαν τη ζωή τους στο πράσινο, την είδαν σε μία νύχτα να καταστρέφεται. Δύο χρόνια συμπληρώνονται σε λίγες ημέρες από τη «πυρκαγιά» και οι άνθρωποι που ζούσαν από το δάσος στην Εύβοια, προσπαθούν ακόμη να βρουν τα πατήματά τους. Για εκείνους το δάσος δεν ήταν μόνο το οξυγόνο τους, ήταν ο πλούτος, τα όνειρα και οι κόποι τους. Αποφασισμένοι να μην εγκαταλείψουν τον τόπο τους, το δάσος τους, τη ζωή τους εκεί, παλεύουν να ορθοποδήσουν.
Ο Αντώνης Αγγέλου εδώ και 22 χρόνια ασχολείται με την παραγωγή ρητίνης. Στο χωριό του, στην Κερασιά, είχε 10.000 πεύκα, που έβγαζαν περίπου 30 τόνους ρετσίνι τη χρονιά. «Απ’ αυτά φτιάξαμε σπίτι, κάναμε οικογένεια, ζούσαμε τα παιδιά μας. Και σε μία νύχτα ό,τι είχαμε καταφέρει όλα αυτά τα χρόνια, τα είδαμε να καίγονται. Αυτά τα πράγματα δεν ξεχνιούνται. Χάσαμε τη δουλειά μας, καταστράφηκε η ψυχολογία μας», περιγράφει στην «Κ».
«Δεν μου έμεινε ούτε ένα πεύκο. Τα 350 ζώα του πατέρα μου τυλίχθηκαν στις φλόγες, μαζί και οι στάβλοι μας. Το χωριό μου κάηκε σε μία νύχτα. Η φωτιά πέρασε σαν αέρας. Ευτυχώς που έμεινε και ένα σπίτι να μείνουμε και εμείς ζωντανοί». Για την καταστροφή που υπέστη, έλαβε κρατική αποζημίωση. «Αυτό που χάσαμε μας το πληρώσανε», λέει. Τώρα πια βγάζει το μεροκάματο, από την ξυλεία. «Θα κάνω τα αδύνατα δυνατά για να μεγαλώσω τα παιδιά μου, να τα σπουδάσω και να φύγουν. Εδώ δεν έχουν μέλλον. Το πιο μεγάλο είναι επτά χρονών και το μικρότερο μόλις 40 ημερών. Δε θέλω να φύγω από το χωριό μου. Θα το παλέψουμε, θα φτιάξω ζώα. Ό,τι και να γίνει έχω μία οικογένεια να ζήσω».
«Παλεύουμε για να βγάλουμε τον μήνα»
Η καταστροφική πυρκαγιά του ’21 στην Εύβοια διατάραξε τις ισορροπίες, τον προγραμματισμό, την καθημερινότητα χιλιάδων ανθρώπων. «Δεν μπορείς να κοιτάξεις μπροστά στο μέλλον. Κοιτάς να βγει με το ζόρι ο μήνας. Μέρα με τη μέρα μετριόμαστε. Εμείς και οι δυνάμεις μας», εξομολογείται ο ρητινοκαλλιεργητής Τσιβίκας Χαράλαμπος. Στο Μετόχι διέθετε 8.000 πεύκα και 120 μελίσσια που έδιναν δύο τόνους μέλι ετησίως.
«Πάντα ανησυχούσαμε για τις φωτιές. Είχαμε αποκτήσει όμως μεγάλη εμπειρία, είχαμε τα αλυσιοπρίονα, ανοίγαμε ζώνες και τις καταπολεμούσαμε. Το ’21 όμως ζήσαμε την απόλυτη εγκατάλειψη από πυροσβεστική, από τα αεροπλάνα. Το μόνο που είδαμε ήταν πολλή αστυνομία. Άδειαζαν τα χωριά. Στα πρώτα μάλιστα που εκκενώθηκαν, κάηκαν πολλά σπίτια. Από εκεί και πέρα, όταν αντιδράσαμε και μείναμε μέσα, καταφέραμε να τα σώσουμε. Μόνοι μας τα σβήναμε με τα βυτία στα τρακτέρ μας. Ό,τι σώθηκε από την περιοχή, σώθηκε από τον κόσμο».
Έτσι κατάφερε να διατηρήσει ένα πολύ μικρό μέρος των πεύκων του, από το οποίο η ποσότητα της ρητίνης ήταν αμελητέα, για αυτό και ούτε που την συνέλεξε εκείνη τη χρονιά. Συνολικά έχασε το 90% από τα πεύκη του και το 70% του πληθυσμού από τις μέλισσες του. «Πάθανε θερμικό σοκ. Μετακίνησα τα μελίσσια μου για να σωθούν, οπότε ένα μεγάλο μέρος χάθηκε, επειδή δε μπόρεσε να γυρίσει πίσω στη στέγη του», εξηγεί. Την αποζημίωση που έλαβε αποφάσισε να την επενδύσει στο μελισσοκομείο του, το οποίο σήμερα, όπως εξηγεί, το έχει διπλασιάσει με μεγάλη δυσκολία.
Οι δύο πληγέντες θα ενταχθούν στο επταετές πρόγραμμα του ΟΑΕΔ για την απασχόληση 590 ρητινοπαραγωγών, στο οποίο θα απασχολούνται με καθαρισμούς στο υγιές αλλά και στο καμένο δάσος. «Στόχος μας είναι να διεκδικήσουμε άλλα επτά χρόνια, αν όχι τη μονιμοποίηση των δασεργατών», λέει ο κ. Τσιβίκας ενώ εξηγεί ότι τέτοια προγράμματα έπρεπε να υπήρχαν και πριν τη φωτιά. Άμα είναι καθαρό ένα δάσος στον υποόροφο, δεν μπορεί εύκολα να προχωρήσει η φωτιά. Ειδικά τις βραδινές ώρες που υποβόσκει, αν το βρει καθαρό θα σταματήσει».
«Νιώθουμε ότι είμαστε ακόμη σε κίνδυνο»
Στο υγιές δάσος πάντως που απέμεινε, δεν αισθάνονται ασφάλεια. «Νιώθουμε ότι είμαστε ακόμη σε κίνδυνο. Δεν έχουν ανοιχτεί καινούριοι δρόμοι και ζώνες σε επικίνδυνα σημεία. Το δάσος αυτό που απομένει είναι πολύ πιο συμπαγές και δύσβατο. Οι δρόμοι που έχουν μείνει δεν είναι σε καλή κατάσταση και σε περίπτωση νέας πυρκαγιάς είναι σίγουρο ότι τα πυροσβεστικά θα δυσκολευτούν να περάσουν. Έχουμε ακόμα σπασμένα πεύκα και μπλοκαρισμένους δρόμους από την κακοκαιρία ‘’Μήδεια’’ του ’21. Είμαστε σε ετοιμότητα αλλά δεν μπορούμε μόνοι μας να σηκώνουμε όλο το βάρος. Πρέπει να σκύψει το κράτος σε αυτόν τον πνεύμονα δάσους, που είναι από τους τελευταίους της χώρας».
SOS για τις μέλισσες
Την ανάγκη για τη δημιουργία δρόμων στο δάσος επισημαίνει και ο πρόεδρος του μελισσοκομικού συλλόγου Εύβοιας, Τάσος Αξιώτης. Όπως εξηγεί στην «Κ», η βόρεια Εύβοια εξυπηρετούσε και φιλοξενούσε πάνω από 10.000 μελίσσια. «Έρχονταν παραγωγοί από την Καλαμάτα, την Τρίπολη, από όλη τη Στερεά και νότια Ελλάδα. Από τη στιγμή που μπορούμε να εναποθέσουμε τα μελίσσια μας μόνο στο υγιές κομμάτι, ο χώρος αυτός έχει περιοριστεί. Χρειαζόμαστε λοιπόν δρόμους για να προσεγγίσουμε δύσβατα σημεία του δάσους και να τοποθετήσουμε τα μελίσσια μας. Αλλιώς αναγκαζόμαστε είτε να τα βάζουμε σε πολύ κοντινές αποστάσεις παραβλέποντας αυτά που ορίζει ο νόμος, είτε να τα μετακινούμε σε άλλους νομούς, αυξάνοντας βέβαια έτσι το κόστος παραγωγής».
«Δεν υπάρχει πρόνοια για τα μελισσοσμήνη. Στα δύο μεγάλα πευκοδάση που έχουν απομείνει – στη Χαλκιδική και στη Θάσο – υπάρχουν οι ντόπιοι, πηγαίνουμε και εμείς και δημιουργείται συνωστισμός. Είμαστε υπό διωγμό. Εμείς όμως δε θέλουμε να είμαστε ούτε παράνομοι, ούτε να μας κυνηγάνε», συμπληρώνει ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Μελισσοκομικών Συλλόγων Ελλάδας, Αναστάσιος Ποντίκης. Είναι μελισσοκόμος εδώ και 25 χρόνια. Η φετινή χρονιά ομολογεί πως ήταν η χειρότερη από άποψη παραγωγής. «Οι φωτιές και οι ψεκασμοί που έχουμε κάθε χρόνο οδηγούν τη μέλισσα σε καθεστώς εξαφάνισης. Ως μελισσοκόμοι καταβάλλουμε τεράστιες προσπάθειες καθημερινά, με μεγάλο κόστος για να μπορέσουν να επιβιώσουν οι μέλισσες μας». Την ώρα λοιπόν που εκπέμπει σήμα κινδύνου, εξηγεί ότι η μεγαλύτερη συμβολή της μέλισσας δεν είναι η παραγωγή των προϊόντων της κυψέλης, αλλά η επικονίαση που συντελεί. «Χωρίς αυτή δεν υπάρχει ο φυσικός πολλαπλασιασμός, διότι η μέλισσα είναι ο μεγαλύτερος ρυθμιστής της τροφικής αλυσίδας. Χωρίς αυτή λοιπόν, δεν θα υπάρχει ζωή».
