Φωτογραφία: AP
Ακούστε το άρθρο
Η Αριζόνα έχει εντυπωθεί στο μυαλό των περισσοτέρων ως ένα μέρος μάλλον ζεστό, προσήλιο και άνυδρο. Κάκτοι και σκόνη, σκηνικό ερήμου, ο «Ματωμένος Μεσημβρινός» του Κόρμακ Μακάρθι (οι μυθιστορηματικοί ήρωες του οποίου κάνουν ένα πέρασμα από τη Σάντα Κρουζ και τη Γιούμα), το «Arizona Dream» του Κοστουρίτσα και το «In the Death Car» του Μπρέγκοβιτς με τη φωνή του Ίγκι Ποπ.
Ακόμη και αυτή η γλαφυρή στις αναπαραστάσεις της εικονοποιία της λαϊκής κουλτούρας δεν προσεγγίζει ωστόσο το ύψος όσων έχουν καταγραφεί στην Αριζόνα, μέσα σε πραγματικές συνθήκες, τις τελευταίες εβδομάδες. Είναι φορές που η πραγματικότητα ξεπερνά τη φαντασία…
Την περασμένη Τρίτη, 18 Ιουλίου, στο Φοίνιξ της Αριζόνα στα νοτιοδυτικά των Ηνωμένων Πολιτειών καταρρίφθηκε ένα ρεκόρ που κρατούσε σχεδόν 50 χρόνια. Για 19 συναπτές ημέρες ο υδράργυρος σε αυτήν την πόλη των περίπου 1,6 εκατομμυρίων κατοίκων δεν έπεσε κάτω από τους 43,3 βαθμούς Κελσίου. Το προηγούμενο ρεκόρ, των 18 συναπτών ημερών καύσωνα, είχε σημειωθεί το 1974.
«Κόλαση επί γης: Ο ακραίος καύσωνας του Φοίνιξ δοκιμάζει τα όρια της επιβίωσης», γράφει στην ανταπόκρισή της από την Αριζόνα η δημοσιογράφος Γκάμπριελ Κάνον, υπογραμμίζοντας ότι οι επικίνδυνα υψηλές θερμοκρασίες σε αυτήν την περιοχή θα μπορούσαν να συνεχιστούν έως και τον Σεπτέμβριο.
Πέρσι τουλάχιστον 425 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στην Αριζόνα λόγω της ακραίας ζέστης.
Όσο για την ανθρώπινη επιβίωση, εκείνη όντως δοκιμάζεται μέσα σε τέτοιες συνθήκες. Μόνο το 2022, τουλάχιστον 425 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στην Αριζόνα λόγω της ακραίας ζέστης και οι Αρχές πλέον «τρέχουν» με στόχο να διασφαλίσουν ότι οι ανθρώπινες απώλειες θα είναι λιγότερες φέτος. Ο καύσωνας, ως «σιωπηλός δολοφόνος», παίρνει ζωές φέρνοντας στο φως ανισότητες. Όσοι έχασαν τη ζωή τους το 2022 από τη ζέστη στην Αριζόνα ήταν κατά πλειοψηφία άστεγοι ή ζούσαν σε φτωχικές κατοικίες χωρίς κλιματισμό. Κι αυτό, σε μια πόλη η οποία, ακριβώς επειδή έχει δει τη γούνα της να καίγεται κατ’ επανάληψη, έχει στήσει συνολικά πάνω από 200 σημεία όπου οι πολίτες μπορούν να σπεύσουν είτε για να προμηθευτούν δωρεάν νερό είτε για να βρουν «καταφύγιο» στη δροσιά ενός κλιματιστικού. Όλα αυτά τα κέντρα ωστόσο κάποια στιγμή κλείνουν, σε αντίθεση με την ακραία ζέστη που παραμένει «απτόητη» ακόμη και κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Στον Καναδά τα ενεργά πύρινα μέτωπα ξεπερνούν τα 880 αυτή την εβδομάδα ενώ έχουν γίνει στάχτη από την αρχή του έτους πάνω από 110 εκατομμύρια στρέμματα
Εάν διευρύνει πάντως κανείς τη ματιά του πέρα από τα γεωγραφικά όρια της Αριζόνα, ατενίζοντας το σύνολο των ΗΠΑ, θα δει ένα τοπίο από παράλληλα εκτυλισσόμενες ακραίες καταστάσεις: υψηλές θερμοκρασίες στα νότια και δυτικά, βροχές και πλημμύρες στα βορειοανατολικά (στο Βερμόντ και στην Πενσιλβάνια το περασμένο Σαββατοκύριακο), νέφη καπνού στις μεσοδυτικές περιοχές προερχόμενα από τα δάση του Καναδά που καίγονται επί εβδομάδες (με τα ενεργά πύρινα μέτωπα να ξεπερνούν τα 880 αυτή την εβδομάδα και τα στρέμματα καμένης γης να έχουν ξεπεράσει τα 110 εκατομμύρια από την αρχή του έτους)… Παρόμοια η κατάσταση και στην Ευρώπη αυτήν την εβδομάδα. Ενώ περιοχές σε Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία και Ελλάδα φλέγονταν, άλλες εξ αυτών κυριολεκτικά και άλλες μεταφορικά, την ίδια ώρα στην Κροατία, στη Σλοβενία και στη Σερβία σημειώνονταν πλημμύρες από τις σφοδρές βροχοπτώσεις.
Και όταν τον περασμένο Ιούνιο οι θερμοκρασίες στον ευρωπαϊκό νότο παρέμεναν σχετικά χαμηλά, ο ευρωπαϊκός βορράς βίωνε έναν από τους θερμούς Ιούνιους στα χρονικά.
Πέρα από τις όποιες κατά τόπους διακυμάνσεις στην ένταση των φαινομένων, το βόρειο ημισφαίριο δείχνει πάντως να διανύει επί του παρόντος φάση «υπερθέρμανσης», με τα κύματα του καύσωνα να μεταφέρονται από τη μια περιοχή στην άλλη και τα ονόματα που δίνονται σε αυτά τα φαινόμενα («Κέρβερος,«Χάρων») να μην αφήνουν περιθώρια… θερινής ανεμελιάς.
Στην κινεζική πόλη Σανμπάο η θερμοκρασία στις 16 Ιουλίου έφτασε στους 52,2 βαθμούς Κελσίου, 2 βαθμούς πάνω από το ρεκόρ του 2015
Για του λόγου το αληθές, αρκεί μια ματιά στα θερμόμετρα: 41,8 βαθμοί Κελσίου στη Ρώμη την περασμένη Τρίτη (νέο ρεκόρ για την Αιώνια Πόλη, που ξεπερνά εκείνο το 40,7°C που είχε σημειωθεί τον Ιούνιο του 2022), 45°C στη Σαρδηνία, 53,3°C στην Κοιλάδα του Θανάτου στην Καλιφόρνια την περασμένη Κυριακή, 52,2°C την ίδια ημέρα (Κυριακή, 16 Ιουλίου) στην περιοχή Σανμπάο της κινεζικής επαρχίας Σιντζιάνγκ (νέο ρεκόρ και αυτό, που ξεπερνά τους 50,3°C που είχαν καταγραφεί στη Σιντζιάνγκ το 2015), 45,4°C στο Φιγκέρες της Καταλονίας στην Ισπανία την περασμένη Τρίτη και 43,7°C στις Βαλεαρίδες Νήσους, 29,5°C στο Αλπ ντ’ Ουέζ που βρίσκεται σε ύψος 1.860 μέτρων στις γαλλικές Άλπεις, 40,6°C στο Βερντέν στους πρόποδες των Πυρηναίων και 38,3°C στην Κορσική.
«Από τον περασμένο Απρίλιο, χώρες σε ολόκληρη την Ασία έχουν πληγεί από αρκετά κύματα καύσωνα με τις θερμοκρασίες να σημειώνουν ρεκόρ», σημειώνει το πρακτορείο Reuters, με το βλέμμα στραμμένο στους 52,2 βαθμούς Κελσίου της Σιντζιάνγκ αλλά και στο νέο ρεκόρ που σημειώθηκε την περασμένη Τρίτη όταν το Πεκίνο «συμπλήρωσε» 27 συναπτές ημέρες υπό θερμοκρασίες σταθερά άνω των 35 βαθμών Κελσίου.
Σε ανάλογα «υπερθερμαινόμενο» κλίμα κινείται όμως συνολικά το βόρειο ημισφαίριο, από την Ασία έως τις ΗΠΑ και από τις ΗΠΑ ως την Ευρώπη. Ο φετινός Ιούνιος ήταν ο πιο θερμός που έχει καταγραφεί παγκοσμίως τα τελευταία τουλάχιστον 173 χρόνια, από το 1850 και έπειτα, γράφουν οι Τάιμς της Νέας Υόρκης, επικαλούμενοι την αμερικανική Εθνική Διοίκηση Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (National Oceanic and Atmospheric Administration).
Ο Ιούνιος του 2023 ήταν ο πιο θερμός που έχει καταγραφεί παγκοσμίως καθώς ξεπέρασε και μάλιστα κατά πολύ το προηγούμενο ρεκόρ που είχε σημειωθεί τον Ιούνιο του 2019, συμφωνεί η ευρωπαϊκή υπηρεσία Copernicus (C3S), υπολογίζοντας την άνοδο της θερμοκρασίας σε λίγο πάνω 0,5°C σε σχέση με τον μέσο όρο της περιόδου 1991-2020.
Η 6η Ιουλίου καταγράφεται ως πιο ζεστή μέρα που έχει ζήσει η υφήλιος τα τελευταία τουλάχιστον 44 χρόνια
Και οι πρώτες δύο εβδομάδες του Ιουλίου όμως που ακολούθησαν «ήταν κατά πάσα πιθανότητα η θερμότερη περίοδος δύο εβδομάδων που έχει καταγραφεί, σύμφωνα με την ανάλυση της ευρωπαϊκής υπηρεσίας για την κλιματική αλλαγή Copernicus» τα στοιχεία της οποίας καλύπτουν τη χρονική περίοδο από τη δεκαετία του 1970 και έπειτα. Μέσα στον μήνα που διανύουμε σημειώθηκε, άλλωστε, κι ένα νέο παγκόσμιο ρεκόρ, με την 6η Ιουλίου να καταγράφεται ως πιο ζεστή μέρα που έχει ζήσει η υφήλιος τα τελευταία τουλάχιστον 44 χρόνια, από το 1979 και έπειτα. Για την ιστορία, η παγκόσμια μέση θερμοκρασία άγγιξε στις 6 Ιουλίου τους 17,23 βαθμούς Κελσίου, καταρρίπτοντας το προηγούμενο ρεκόρ των 17,18°C που είχε όμως σημειωθεί μόλις δύο ημέρες πριν, στις 4 Ιουλίου. Όσο για το προηγούμενο ρεκόρ, εκείνο ήταν του 2016 (16,9°C).
«Αν συνεχιστεί αυτή η τάση, ο φετινός Ιούλιος θα καταγραφεί ως ο θερμότερος στα χρονικά», σημειώνει, από την πλευρά του, το γαλλικό ειδησεογραφικό πρακτορείο AFP.
Ειρήσθω εν παρόδω, υπενθυμίζεται ότι και ο τελευταίος (2022-2023) χειμώνας στην Ευρώπη ήταν ένας από τους πιο θερμούς που έχουν καταγραφεί: συγκεκριμένα ο δεύτερος πιο θερμός έπειτα από εκείνον της περιόδου 2019-2020.
«Η ακραία ζέστη και οι θερμοκρασίες ρεκόρ οφείλονται στις συνεχιζόμενες εκπομπές αερίων που παγιδεύουν τη θερμότητα (heat-trapping gases), αερίων προερχόμενων κυρίως από την καύση ορυκτών καυσίμων, αλλά και εν μέρει στην επιστροφή του περιοδικού φαινομένου Ελ Νίνιο το οποίο τείνει να συνδέεται με τα θερμότερα έτη που έχουν καταγραφεί παγκοσμίως», γράφουν οι New York Times, αξιολογώντας επίσης ως σημαντικό και τον πιο θερμό από όσο συνηθίζεται χειμώνα σε περιοχές της Ανταρκτικής. «Το τελευταίο μεγάλο Ελ Νίνιο ήταν το 2016, και το 2016 παραμένει η πιο θερμή χρονιά για την οποία υπάρχουν καταγεγραμμένα στοιχεία», σημειώνει, από την πλευρά του, ο Guardian.
Το Ελ Νίνιο εκδηλώνεται με την έλευση θερμών θαλάσσιων ρευμάτων στον Τροπικό Ειρηνικό Ωκεανό, και ως φαινόμενο επηρεάζει όλα όσα το περιβάλλουν: τις διακυμάνσεις στις θερμοκρασίες, την πορεία των αερίων μαζών, την ένταση των βροχοπτώσεων και τα σημεία όπου αυτές εκδηλώνονται κ.ά.
Η Αμερικανική Υπηρεσία Παρατήρησης των Ωκεανών και της Ατμόσφαιρας είχε προειδοποιήσει ότι το φετινό Ελ Νίνιο μπορεί να προκαλέσει νέα ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών μέσα στο 2023.
Ηδη από τις αρχές Ιουνίου, η Αμερικανική Υπηρεσία Παρατήρησης των Ωκεανών και της Ατμόσφαιρας (NOAA) είχε προειδοποιήσει ότι το φετινό Ελ Νίνιο μπορεί να προκαλέσει νέα ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών μέσα στο 2023.
Σε ανάλογο πνεύμα, ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός είχε επίσης κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου καλώντας τις κυβερνήσεις να προετοιμαστούν για όσα έπονται…
«Πρόκειται, άραγε, το Ελ Νίνιο, σε συνδυασμό με την παγκόσμια υπερθέρμανση (σ.σ. το 2020 ήταν σχεδόν τόσο θερμό όσο και το 2016, κι αυτό παρά το φαινόμενο Λα Νίνια ή αντι-Ελ Νίνιο κατά τη διάρκεια του οποίου υποχωρεί η θερμοκρασία στην επιφάνεια της θάλασσας στον κεντρικό Ειρηνικό), να δημιουργήσει την τέλεια κλιματική καταιγίδα;», διερωτούνταν οι συντάκτες του Guardian προ εβδομάδων, πριν από τα θερμοκρασιακά ρεκόρ του Ιουλίου.
Αυτό που είναι σαφές πια είναι ότι η τάση είναι ανοδική… ενώ και το φετινό Ελ Νίνιο επί της ουσίας μόλις ξεκίνησε και αναμένεται να έχει συνέχεια τους προσεχείς μήνες, με ό,τι θα μπορούσε να σημαίνει βέβαια αυτό σε επίπεδο ακραίων καιρικών φαινομένων (τροπικές καταιγίδες, κυκλώνες) και θερμοκρασιών (ήδη πολλοί εκφράζουν ανησυχίες για την πορεία που θα ακολουθήσει ο υδράργυρος το 2024).
Όσο για τους μεγαλύτερους ρυπαντές της υφηλίου, πέντε δεκαετίες έπειτα από την πρώτη Διάσκεψη της Στοκχόλμης, εκείνοι ακόμη προσπαθούν να συντονίσουν τη δράση τους, πίσω από την πια κοινή διαπίστωση ότι η αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων δεν μπορεί παρά να είναι και εκείνη παγκόσμια. Ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για το Κλίμα, Τζον Κέρι, συναντήθηκε στις 17 Ιουλίου στο Πεκίνο με τον Κινέζο ομόλογό του, Σιέ Τζενχουά.
«Η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι οι δύο πιο ισχυρές οικονομίες στον κόσμο» αλλά και «οι δύο χώρες με τις μεγαλύτερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου», είπε ο Κέρι, εκφράζοντας ελπίδες αναφορικά με όσα θα μπορούσαν, ενδεχομένως και υπό προϋποθέσεις, να επιτευχθούν μέσω της σινοαμερικανικής συνεργασίας στο μέλλον… Περίπου την ίδια ώρα ωστόσο, ο υδράργυρος στη Σιντζιάνγκ έδειχνε 52,2°C…
«Τα κύματα καύσωνα βαθαίνουν τον εθισμό της Κίνας στον άνθρακα», καθώς «η χώρα αυξάνει σημαντικά τη χρήση ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας» προκειμένου να καλύψει τις αυξημένες λόγω της ζέστης ανάγκες της για κλιματισμό, γράφει ο Κιθ Μπράντσερ στους New York Times, αποτυπώνοντας μια διαφορετική διάσταση του προβλήματος: εκείνη του φαύλου κύκλου που οδηγεί από επιδείνωση σε επιδείνωση.
